Meer radiozenders tegelijk
Op zaterdag 10 maart, vanaf 18:00 uur kan men, in ieder geval via vier radiostations, die in onze contreien te ontvangen zijn, luisteren naar een rechtstreekse uitzending van Die Meistersinger von Nürnberg zoals die zal worden gepresenteerd door de Metropolitan Opera te New York. Dit muziekdramatische hoogtepunt heeft, inclusief de pauzes, een gehele avondlengte, en aangezien dit begrip deze keer letterlijk is, mag men ervan uitgaan dat de voorstelling omstreeks middernacht zal eindigen. De opera is te beluisteren via de Nederlandse zender Radio 4 in de reeks NPS Opera live. Bij onze zuiderburen zendt Klara (voor wie de afkorting niet kent: klassieke radio) de opera uit in het kader van de reeks Scala.
In Duitsland zendt het radiostation WDR 3 de opera rechtstreeks uit in het programma Bühne: Radio. BBC Radio 3 presenteert Die Meistersinger in de reeks Opera on 3: Live from the New York Met.
Uitvoerenden
In deze Matinee van zaterdag 10 maart in New York, waar de voorstelling op het middaguur begint, zal de sopraan Hei-Kyung Hong de rol vertolken van Eva Pogner, de dochter van de goudsmid; haar begeleidster Magdalena zal worden uitgebeeld door de mezzo-sopraan Maria Zifchak; en de tenor Johan Botha wordt geacht een goed figuur te slaan in zijn
vertolking van Walther von Stoltzing, een jonge ridder uit Franken; David, die de leerjongen van schoenmaker Hans Sachs is, krijgt gestalte in de tenor Matthew Polenzani; de rol van Hans Sachs zelf wordt in deze opvoering toebedeeld aan de bas James Morris, en nog een basstem wordt in de persoon van Hans-Joachim Ketelsen ten tonele gevoerd, die in de huid van Sixtus Beckmesser, de ‘Schreiber’ (stadsklerk), dient te kruipen; een derde bas, in dit geval Evgeny Nikitin zal de rol van goudsmid Veit Pogner vertolken; en ook de partij van de nachtwaker moet door een basstem worden ingevuld, en in de Met-Matinee zal dat John Relyea zijn. De overige, kleinere rollen alsmede hun vertolkers — tingieter, bontwerker, kruidenier, gespenmaker, bakker, zeepzieder en kousenwever — worden niet nader genoemd. Het koor bestaat uit Burgers van de Gilden en hun echtgenotes, reisgezellen, leerlingen en meisjes, en — niet te vergeten, want onvermijdelijk en ook zeer algemeen omschreven als — (het) volk. Koor en orkest van de Metropolitan Opera zullen voor deze gelegenheid worden gedirigeerd door James Levine.
Achtergronden
Die Meistersinger von Nürnberg is een muziekdrama in drie bedrijven van Richard Wagner (1813-1883), op teksten van de componist, die zich daarvoor heeft gebaseerd op bestaande Kronieken van Duitse ‘Meistersinger’ uit de zestiende eeuw. De eerste uitvoering werd gegeven op 21 juni 1868 in het Hoftheater van München, waarbij Hans von Bülow (1857-1915) de muzikale leiding had. De eerste keer dat dit muziekdrama is voorgekomen op het speelplan van de New Yorkse Met, was op 
4 januari 1886 onder leiding van Anton Seidl (1850-1898). Vier jaar eerder was Die Meistersinger reeds in het Londense Drury Lane Theater opgevoerd onder de baton van Hans Richter (1843-1916). In 1889 kwam het tot een presentatie in Covent Garden, onder leiding van Luigi Mancinelli (1848-1921), die niet alleen dirigent maar ook cellist was. Opvallend daarbij is dat het een Italiaanse versie betrof.
Meesterschap
De geest van het meesterschap wordt aan het einde van de negentiende eeuw door Wagner — eerst in tekst en vervolgens in muziek — opnieuw voor het voetlicht gebracht, en hoewel het gebeuren van Die Meistersinger zich in het midden van de zestiende eeuw afspeelt te Neurenberg, heeft de componist ervoor gekozen niet alleen de tijdgenoten van de meester-schoenmaker Hans Sachs (1494-1576) — die ook de meest beroemde van de meesterzangers is en over wie wordt gezegd dat hij zo’n zesduizend gedichten heeft geschreven — ten tonele te voeren, maar tevens die uit zijn eigen tijdperk en leefomgeving, en eveneens die uit een periode, die voor Richard Wagner nog in de verre toekomst lag: de onze. Op die wijze huldigt Wagner het type van de (onvergankelijke) Duitse burgerman in het algemeen. Die handwerkslieden uit de vrije stad Neurenberg zijn niet alleen vrije burgers en dito gildemeesters, maar hebben tevens een functie als zangmeester, ieder met een eigen inbreng en met eigen ideeën over de kunst. Allen nadrukkelijk geprofileerde persoonlijkheden, die echter een eenheid zullen vormen op het moment dat de jonge Frankische ridder Walther von Stoltzing — die zijn zinnen op Eva, de dochter van de goudsmid heeft gezet, er alles op alles zet om de zangerscompetitie te winnen, omdat dit de voorwaarde blijkt, die Eva’s vader hem heeft gesteld — in zijn ongebreidelde optreden, met een grenzen verleggende dicht- en zangkunst, alle normen en wetten overtreedt, welke in deze disciplines lange tijd de leidraad zijn geweest. Een proces van gewenning en aanpassing, waarbij de jonge ridder erin slaagt het eigen ware wezen te bestendigen, maakt hem tot een meester onder de meesters. Dit gebeurt met medewerking van Hans Sachs, die zich opwerpt als intermediair: niet alleen tussen het aloud-vertrouwde en het hier en daar beangstigende en verwarrende nieuwe, dat echter niets anders dan het eigentijdse is, maar tevens tussen de gemeenschap en het individu, zich uitend in een groepsmentaliteit enerzijds en de geest van de Einzelgänger aan de andere kant.
Wagners Siegfried
Diezelfde zaterdagavond kan men, indien men toch liever, in aansluiting op Die Walküre van verleden week (uit Gent), het derde deel van de cyclus Der Ring des Nibelungen wil volgen. Siegfried (uit 1876) wordt vanaf 22:30 uur door de televisiezender BBC2 de ether ingestuurd. Het gaat om een uitvoering door de Royal Opera Convent Garden, in de regie van Keith Warner. De rol van Siegfried word gezongen door de tenor John Treleaven, Mime vindt zijn vertolking in Gerhard Siegel, eveneens tenor. Peter Sidhom, bas, zingt de rol van Alberich. Koor en orkest van de Royal Opera Convent Garden worden geleid door de vaste dirigent Antonio Pappano. Zoals dat bij al die BBC-televisieuitzendingen van opera’s gebruikelijk is, wordt het geheel
gepresenteerd (vooraf en, in dit geval letterlijk, tussen de bedrijven door, meestal vanuit een loge) en zijn er in de pauze korte, vooraf opgenomen, filmpjes met gesprekken en ook commentaren, onder meer door de uitvoerenden. De presentatie op zaterdag berust bij Michael Portillo, die ook vanuit de Royal Albert Hall diverse BBC Prom-concerten heeft ingeleid en toegelicht.
Siegfried werd voor de eerste keer opgevoerd in het Wagner-Walhalla naast dienswoonhuis op de heuvel te Bayreuth, op 16 augustus 1876, onder leiding van Hans Richter. In Londen werd de eerste uitvoering al gegeven in 1882, onder leiding van Anton Seidl in Her Majesty’s Theatre. In het operahuis van Covent Garden werd in 1892 nog een opvoering verzorgd, waarbij de muzikale leiding bij Gustav Mahler berustte (1860-1911). Hans Richter zwaaide in 1908 in hetzelfde operahuis weer de scepter toen er een versie in het Engels werd gepresenteerd.
De beide eerste delen van Wagners tetralogie binnen deze Ring-cyclus zijn reeds in 2005 door de BBC uitgezonden. Binnen enkele weken na Siegfried zal het slotdeel, Götterdämmerung, worden uitgezonden.
*****
Afbeeldingen
1. Richard Wagner. Twee van zijn opera’s staan zaterdagavond 10 maart centraal op radio en televisie.
2. Hans Sachs, beeltenis uit 1545 door Michael Ostendorfer (ca. 1490-1559).
3. De bas James Morris zingt de rol van de schoenmaker Hans Sachs in de Matinee van de Metropolitan Opera in New York, op zaterdag 10 maart 2007.
4. Hans Richter, Wagner-dirigent par excellence, leidde diverse opera-opvoeringen van deze grootmeester, niet alleen in Bayreuth, maar tevens in diverse theaters van Londen.