Vara’s componist van de week — Lili Boulanger (1893-1918)

Pathologische preoccupatie
Wie niet, zoals zovelen, en vooral mannen, is behept met het al te pijnlijke vooroordeel dat vrouwen net zo min kunnen componeren als mannen een kind kunnen baren — dat was de uitspraak van een zeer vooraanstaand Duits muziekcriticus die, onder aanvoering van juist dat argument weigerde om aan een discussieavond over componerende vrouwen deel te nemen, doch wiens blatende onbenul in het bewuste programma, dat indertijd rechtstreeks werd uitgezonden door enkele aangesloten regio-afdelingen van het derde Duitse televisienet, door overleden en tevens nog levende voorbeelden van het tegendeel werd gelogenstraft (*)— en wel is geïnteresseerd in de muziek van het fin de siècle, doet er goed aan vanaf maandag, gedurende de rest van deze week, iedere avond een half uur, tussen 19:30 uur en 20:00 uur te luisteren naar Radio 4, waar de Vara dan werken voorstelt van het compositorische genie Lili Boulanger, die — net als zovele andere wonderkinderen in de kunsten, maar vooral in de muziek — al te jong is overleden. Ze werd slechts 24 jaar.

Veelzijdig repertoire
Dikwijls wordt er geklaagd over het feit dat Mozart zo jong (als 35-jarige) is overleden, maar ten eerste lag de gemiddelde leeftijd toen ongeveer in die orde van grootte, en verder zijn er tal van anderen in de wereld der componisten, die nog veel jonger ‘een goed heenkomen hebben gezocht’. Guillaume Lekeu, eveneens een muzikaal wonderkind, werd maar 24 jaar en Juan Cristostomo de Arriaga, die niet ten onrechte als “Spaanse Mozart” wordt gekwalificeerd, is tien dagen voor zijn twintigste verjaardag gestorven. Juliette-Marie Olga Boulanger, genaamd Lili — geboren op 21 agustus 1893 te Parijs, en overleden op 15 maart te Mézy (Yvelines) — hoort vanzelfsprekend in die lijst thuis en eveneens omdat ook haar werk (vrouwenmuziek!) in verhouding weinig wordt uitgevoerd.
Maandagavond worden in het halve uur vijf werken van haar uitgevoerd: Les Sirènes — uit 1911, op een tekst van Charles Grandmougin (1850-1930) — voor koor, piano en mezzosopraan, gevolgd door Renouveau — uit 1911-1916, op een tekst van Armand Silvestre (1837-1901) — voor vier solostemmen, koor en piano (of orkest). Uitvoerenden: The New London Chamber Choir, onder leiding van James Wood, met Andrew Ball, piano; Amanda Pitt, sopraan; Jeanette Ager, mezzosopraan; en Martyn Hil, tenor. (**)
Deze composities worden gevolgd door Trois morceaux pour piano (waarschijnlijk uit 1911), gespeeld door Alain Jacquon, die dan ook het halve uurtje besluit met Le Retour — voor piano en solostem uit 1912, op een tekst van Georges Delaquys (een bewerking van het eerdere La nef légère)— en Dans l’immense tristesse — uit 1916, op een tekst van Bertha Galéron de Calonne (1859-1936), voor solostem en piano— uit Quatre mélodies.

Dans l’immense tristesse et dans le lourd silence,
Un pas se fait entendre, une forme s’avance,
Et vers une humble tombe elle vient se pencher
O femme, en ce lieu saint, que viens-tu donc chercher.

Pourquoi viens-tu troubler la paix du cimetière?
As-tu donc un trésor caché sous quelque pierre,
Ou viens-tu mendier, à l’ombre des tombeaux,
Pauvre vivante, aux morts, un peu de leur repos?

Non, rien de tout cela jusqu’ici ne l’amène,
(La lune en cet instant éclairait cette scène,)
Et ce que cette femme, (hélas! le coeur se fend,)
Ce que cette femme vient chercher, c’est un frêle et gracieux enfant,

Qui dort sur cette tombe, et qui, dans sa chimère,
Depuis qu’il a vu là disparaître sa mère,
Doux être! s’imagine en son naïf espoir
Qu’elle n’est que cachée et qu’il va la revoir.

Et l’on dirait, le soir, en vision secrète,
Lorsque le blond enfant sent s’alourdir sa tête,
Et que sa petite âme est lasse de gémir,
Que sa mère revient chanter pour l’endormir.

*****

LUISTEREN: Maandag 9 april tot en met vrijdag 13 april RADIO 4 (Vara), steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur.

*****

(*) Van Fanny Mendelssohn (1805-1847), via Clara Schumann (1819-1896) tot en met, de toen al zo’n negentig jaar oude, Grete von Zieritz (1899-2001), die druk doende was met de laatste voorbereidingen voor de première van haar pas voltooide opera. Ook toen ze al 100 jaar was, was ze, als het even kon, aanwezig bij de uitvoering van haar werken. Hoewel Grete von Zieritz met lof werd overladen, is het haar nooit gelukt om een gelijkwaardige plek in het o-zo-gesloten angstige-mannen-bolwerk der muziek te veroveren. In verhouding is haar werk eveneens al te weinig uitgevoerd, al heeft ze een respectabele oeuvrecatalogus met ver over de honderd stukken.
Over Grete von Zieritz zullen we ongetwijfeld in deze krant nader berichten.

(**) De naam van de vierde solist ontbreekt in de ons ter beschikking staande gegevens.

*****

Afbeeldingen
1. Lili Boulanger (1893-1918).
2. Grete von Zieritz (1899-2001).