Lyrisch nitraat
Het digitale themakanaal Geschiedenis 24 biedt de komende week flink wat 
beeldmateriaal — eventueel aangevuld met bijpassende gegevens — dat met de periode rond 1900 te maken heeft. Zo wordt op maandag 29 juni tussen 18:41 uur en 19:31 uur de NOS-film Lyrisch nitraat vertoond. Dat is een in 1992 ontstaan en uitgezonden eerbetoon aan de vroege cinema. Daarin worden fragmenten vertoond uit documentaires en speelfilms die zijn ontstaan in de periode 1905-1915 en door de toen befaamde filmdistributeur Jean Conrad Ferdinand Théodore Desmet (1875-1956) zijn verspreid’. De familienaam van die man komen we nog tegen in het Amsterdamse filmtheater dat eveneens zo heet.
Of, en zo ja wanneer, deze documentaire ook nog tijdens de nachtelijke uren door dat kanaal via de ether of kabel voor bezichtiging beschikbaar zal worden gesteld, kunt het beste even in de Programmagegevens op de website van de bewuste zendgemachtigde opzoeken.
Beeldmateriaal uit 1898/1899
Voorafgaande aan de reprise, eveneens op maandag 29 juni, tussen 22:34 uur en 22:48 uur, eveneens via Geschiedenis 24, van de film met daarin het ‘Zandvoortse heertje’ zonder pantalon, wordt door diezelfde zender een aflevering van het NPS-programma Andere tijden gepresenteerd, met de titel Vondst van bijzonder 68 mm filmmateriaal uit 1898/1899. Aan de hand van de eerste beelden die ooit van Nederland op celluloid werden overgebracht, kunt u zich een voorstelling maken van Nederland aan het einde van de negentiende eeuw. Overigens is deze bijdrage ook reeds op vrijdag 26 juni te zien, tussen 23:34 en 23:49 uur via dezelfde zender.
Voor eventuele uitzendingen tussen 00:00 uur en 06:00 uur gedurende de dagen van zaterdag 27 juni tot en met vrijdag 3 juli zij verwezen naar de website van Geschiedenis 24.
Eisensteins Pantserkruiser Potemkin
Neen, het gaat nu niet om een (her)uitzending van de befaamde speelfilm over de muiterij aan boord van een Russisch marineschip, welke door de Russische regisseur Sergej Eisenstein (1898-1948) in 1925 werd gerealiseerd, maar wat men te zien kan krijgen, heeft heel direct betrekking op de distributie van deze rolprent.
De heruitzending van een aflevering van het NOS-programma Middageditie houdt zich heel kort — want in totaal hooguit zeven minuten, op woensdag 1 juli tussen 20:53 uur en 21:00 uur — bezig met het verbod dat, of de censuur die, van toepassing is geweest op de film Pantserkruiser Potemkin (spreek: Pàtjomkin). Zie daartoe ook onze Terzijde-bijdrage van 26 april 2009.
Speelfilm
En om nu nog even in de wereld van die altijd nog opvallende bewegende beelden te blijven — “Heb je ze wel eens zien lopen, op die oude films?” vroeg cabaretier Fons Jansen zo’n halve eeuw geleden —, zij hier gewezen op een zwijgende speelfilm uit 1922 met een duur van één en tachtig minuten, die eveneens op de zender Geschiedenis 24 te volgen zal zijn, maar dan reeds op zondag 28 juni, tussen 20:56 uur en 22:17 uur. Het gaat 
daarbij om Beyond the Rocks [1] van Sam Wood (1883-1949), gebaseerd op een boek van Elinor Glyn (1864-1943) met namen van acteurs, die nog lang tijdens de rest van de twintigste eeuw: Gloria Swanson (1899-1983), Rudolph Valentino (1895-1926) en Edythe Chapman (1853-1948).
Een arme aristocratische dochter heeft een ambitieuze en regelneef-achtige vader die ervoor zorgt dat deze Theodora in het huwelijk treedt met een rijke kruidenier, zodat zij niet meer in armoe hoeft te leven. Misschien zou men in het ware leven omtrent een rijke kruidenier nog zo enige gedachten kunnen hebben omtrent een rijk leven met een kruidenier, maar in dat verhaal zal dat substabtivum geen dubbele bodem hebben gehad.
__________
[1] Van deze film is in 2005 een gerestaureerde versie gerealiseerd met muziek van de Nederlander Henny Vrienten.
____________
Afbeeldingen
1. Filmdistributeur Jean Desmet.
2. Regisseur Sergej Eisenstein, gefotografeerd door Sergej Ivanov-Alliloejev.
3. Rudolph Valentino en Gloria Swanson samen in Beyond the Rocks.