De Sultan en zijn spoorweg
Op woensdag 15 april presenteert het Frans-Duitse culturele televisienet Arte tussen 21:00 uur en 21:50 uur het eerste deel van de tweedelige documentaire Die Bagdad-Bahn met de ondertitel Aufbruch ins Ungewisse over — het Duitse woord zegt het al: de zogenoemde Bagdad-Spoorlijn. Het tweede deel, Auf gefährlichen Pfaden, volgt direct in aansluiting, tussen 21:50 uur en 22:45 uur. In november 2008 is deze rolprent al eens door het eerste Duitse televisienet op samen twee maandagavonden achtereen uitgezonden. De film is een Duits-Frans-Turkse coproductie uit 2006, die door Roland May voor de regionale zender Südwest Rundfunk (SWR) werd gerealiseerd.
Aanvankelijk levensvatbaar
Sultan Abdoel-Hamid II, die rond de vorige eeuwwisseling heerser van het enorme Osmaanse Rijk was, kwam in 1901 op het idee om een spoorlijn te laten aanleggen tussen Constantinopel en Bagdad. Het plan leek Duitse ingenieurs wel levensvatbaar. Door tussenkomst van de Duitse ambassadeur te Constantinopel, die erin is geslaagd om concessies voor de uitvoering te krijgen, kon uit dat keizerrijk tussen Nederland en Polen de financiering ter hand genomen worden. In 1903 werd met de aanleg van de gewenste lijn begonnen, en dat was bepaald geen geringe klus, want ook in de uiterst onherbergzame gebieden — zoals woestijnen en bergen, en verder over rivieren — moest een degelijke spoorweg-infrastructuur worden gecreëerd.
Britse angsten
In 1910 was het project tot Aleppo gevorderd, maar toen werden de Britten erg nerveus, aangezien zij meenden dat de Osmanen op die manier toegang zouden krijgen tot het Sinaïgebergte en vervolgens het Suezkanaal.
Het project werd nimmer afgerond, aangezien er, in 1918, direct na de Eerste Wereldoorlog niet verder aan de constructie van de lijn werd gewerkt. In dat jaar overleed de sultan. Het hoe en waarom, het wel en wee van het geheel wordt in het tweede deel van de documentaire uit de doeken gedaan.
Een boek dat over deze spoorlijn is verschenen, kreeg de ondertitel The Train that disappeared into History.
De beide delen van de documentaire zullen op dinsdag 21 april nog eens door Arte worden uitgezonden: tussen 09:50 uur en 11:45 uur.
__________
[1] De in de synoptische inleiding bedoelde plannen worden nader toegelicht in een artikel op de min of meer aan dit weblog gelieerde site Tempel der Documentaires.
__________
Foto: Sultan Abdoel-Hamid II (1842-1918).