De meester van de overgang
Toen Edouard Manet in 1883 in de leeftijd van één en vijftig jaar overleed, had hij nog maar kort iets van de erkenning mogen smaken, die hij zijn werkzame leven lang zo intens had gewenst. Wel waren hem een jaar eerder
de versierselen uitgereikt die behoren bij het Franse Legion d’honneur, maar die onderscheiding stond op geen enkele wijze in verhouding tot al datgene wat de man had betekend voor de negentiende eeuwse kunst van Frankrijk en ver daarbuiten.
Henri Dumont (1859-1921) — kunstcriticus en auteur van diverse boeken over onder meer individuele schilders en stromingen — zag in Manet de waarachtige ‘gespleten’ kunstenaar: enerzijds was hij de laatste der oude, en aan de andere kant was hij de eerste van de moderne meesters. Hij onthulde niet alleen de geheimen en achtergronden van de oude school die was vertegenwoordigd in het Realisme van Gustave Courbet (1819-1877), maar tevens die van het persoonlijke, gevoelsmatige impressionisme van Claude Monet (1840-1926). Manet was die laatstgenoemde wel enige tijd redelijk uit de weg geaan, aangezien hij moeite had met hun beider vrijwel identieke familienamen. Toch was het Monet die de acht jaar oudere schilder zou inwijden in de magie van de heldere en gefragmenteerde kleuren, alsmede in de directe waarneming van de natuur in het zonlicht. Vrijwel ongemerkt ontwikkelde Manet zich steeds verder in de nieuwe techniek, zonder daarbij compleet afstand te doen van zijn oude werkwijze. Wel ruilde hij langzamerhand steeds meer van zijn zwarttinten in voor datgene wat het nieuwe hem te bieden had. En zo kon het gebeuren dat het juist Edouard Manet was die het eerste als impressionistische schilderij geldende doek vervaardigde. Dat doek werd wel eens omschreven als Claude Monet à son Studio. Het schilderij is gerealiseerd in 1874, en toont de grootmeester aan het werk, zittend in een bootje, varend op de Seine. 
Andere invloeden
Sommige lexicografen zijn er echter van overtuigd dat het niet zijn bijna-naamgenoot Claude Monet is geweest die er, zij het min of meer indirect, voor heeft gezorgd dat Edouard Manet een ware impressionist is geworden, maar dat deze ‘bekering’ te danken is geweest aan Manets vrouwelijke collega Berthe Morisot (1841-1895). Over haar gaat mijn volgende bijdrage, aangezien zij zondagavond in een programma van Arte-tv voorkomt. [1]
__________
[1] Helaas is dit artikel min of meer blijven steken in een aanzet tot een grotere bijdrage. Een medische kwestie èn een — inmiddels provisorisch opgelost — probleem met het toetsenbord van de computer hebben veel tijd gevergd. Aangezien de film over manet hedenavond wordt uitgezonden, heb ik besloten het hierbij te laten. In dit elektronische kunsttijdschrift zullen nog voldoende gelegenheden komen om de focus op Edouard Manet te richten.
Afbeeldingen
1. Edouard Manet: Zelfportret met palet, 1879. Formaat van het schilderij: ca. 81 cm x 69 cm.
2. Edoaurd Manet: Claude Monet aan het werk, in een bootje, varend op de Seine, 1874. Formaat van het doek: ca. 81 cm x 98 cm.