Bijna vergeten Nederlandse musici
Op maandag 19 januari, vanaf 20:15 uur, wordt in de Uilenburger Synagoge te Amsterdam het Honderdste Uilenburger Concert gegeven. Deze concerten worden georganiseerd door de Leo Smit Stichting, die in 1996 is opgericht op initiatief fluitiste Eleonora Pameijer en de pianist Frans van Ruth. Amsterdams Burgemeester Job Cohen zal zich tussen de gasten bevinden.
Niet alle componisten van wie dan stukken zullen worden uitgevoerd, behoren tot die periode in de Nederlandse cultuurgeschiedenis waarop dit elektronische tijdschrift zijn blik heeft gericht. De in 1869 te Amsterdam geboren Andries de Rosa behoort daar in ieder geval wel bij. Als we lezen dat hij en zijn vrouw, via twee maanden Westerbork, in april 1943 te Sobibor zijn ‘omgekomen’, weten we dat multi-mofse verschrikkingen hem ten deel zijn gevallen.
Briljant geslepen meesterstukjes
Door muziek van Andries de Rosa te spelen, laten de organisatoren van dit jubileumconcert weten — en de uitvoerende musici vooral horen — dat hij in ieder geval in vakkringen nog niet vergeten is.
Andries de Rosa was het zesde van twaalf kinderen in het gezin met een moeder die de, in de context van een dozijn 
kinderen zeker passende, voornaam Vrouwtje droeg. Na zijn jaren op de lagere school werd hij opgeleid tot diamantsnijder. Mede doordat hij nooit echt in het vak van diamantslijper is opgegaan, wilde hij op andere manier aan de kost komen, en in september 1892 vertrok hij naar Parijs, in de hoop daar zijn onderhoud te kunnen verdienen met het componeren van muziek. Sommige van zijn werken werden openbaar gemaakt onder zijn pseudoniem Armand du Roche. In 1894 werd De Rosa muziekmedewerker van het tijdschrift Le Rêve et l’idée dat vanaf dat jaar tot 1901 heeft bestaan. Zijn boezemvriend Israël Querido is nog een tijd redacteur van dat blad geweest.
Van hem zullen maandagavond niet alleen liederen worden uitgevoerd, maar daarnaast staat ook de Rhapsodie Oriental voor viool en piano op het programma.
Samuel Schuijer (1873-1942)
Het concert zal worden geopend met de Vioolsonate van Samuel Schuijer. Deze musicus was op diverse terreinen van zijn vakgebied werkzaam: als dirigent, componist en violist. Hij was in Den Haag geëngageerd als tweede dirigent van de Franse Opera — dat waren nog eens tijden — en vervolgens van de Opera te Gent. Zijn oeuvre omvat, naast de genoemde Sonate en liederen, ook een omvangrijk muziekdrama: Salomé, zoals dat ook voorkomt in de werkenlijst van zijn tijdgenoot aan de oostkant van onze landsgrens: Richard Strauss. Samuel Schuijer stierf in 1942.
Het werk van deze componist bevindt zich in het Nederlands Muziek Instituut te ‘s-Gravenhage, nadat het door kinderen is gered van de vernietiging. Het is moeilijk om tijdens dit schrijven enige onpasselijkheid te onderdrukken om u toch te vertellen dat alles gereed stond om door de vuilnisdienst te worden opgehaald.
Ferenc Weisz (1893-1944)
Zoals bijna allen van Joodse origine, die in die periode hebben geleefd en worden herdacht, was ook Franz Weisz het lot beschoren dat was bedacht en tot wet verheven door de extremistische krankzinnigen die als afsplitsingen van het Beest uit de Afgrond hun onbedaarlijke onmenselijkheid tentoongespreid hebben tijdens vooral het tweede kwart van de twintigste eeuw. Toen de musicus Franz Weisz in kamp Westerbork door de kampcommandant werd bevorderd van 
vuilnisman tot pianist, zal dat een directe fysieke verbetering van zijn situatie hebben betekend, doch ook hij verdween in de moordmachinerie van het niet meer met woorden te beschrijven moffentuig.
Franz Weisz was afkomstig uit Boedapest, waar hij doceerde aan de Franz Liszt Academie. In de jaren twintig van de vorige eeuw is hij echter in de hoofdstad van ons land blijven hangen en daar zette hij zijn werkzaamheden als pianodocent voort aan het Muzieklyceum aldaar. Samen met Olga Moszkowsky vormde hij een duo.
Na zijn gedwongen vertrek uit Westerbork belandde Ferenc Weisz in Theresienstadt, waar hij in mei 1944 nog een concert heeft gegeven voor de overige kampbewoners, samen met de violist Karl Fröhlich. In september van datzelfde jaar is hij is Auschwitz vermoord.
Van deze componist wordt tijdens het Honderdste Uilenburger Concert op maandag 19 januari de Suite für Klavier uitgevoerd.
Nadere informatie
Het complete programma, de namen van de uitvoerenden van aanstaande maandag in de Uilenburger Synagoge, en nog zoveel meer gegevens over de componisten zijn te vinden op de website van Tia Schutrups’ organisatie voor podiumkunsten. Daar is tevens meer te lezen over de Leo Smit Stichting, de organisatie, achtergronden, doel en betekenis ervan.
_____________
Afbeeldingen
1. Andries de Rosa, bewerker van diamanten en van notenmateriaal tot briljant geslepen resultaat.
2. Pianist, docent en componist Ferenc Weisz.
__________
NB: Het concert is inmiddels uitverkocht.