Opbloeiende interesse
Gezien de nadrukkelijk toegenomen belangstelling, gedurende de afgelopen weken, voor oudere bijdragen op deze site, welke kerst- en/of eindejaarsteksten tot thema hebben, is het wellicht aardig om ook tegen het einde van 2009 nog een bundel in uw aandacht aan te bevelen.
Inhoudelijk beperken we ons, vanzelfsprekend, tot die gedeelten van de publicatie welke betrekking hebben op auteurs of op andere elementen van de periode in de geschiedenis van kunst en cultuur die onverbrekelijk zijn verbonden aan dit elektronische tijdschrift.
Weihnachten rundum die Welt
Tien jaar na de eerste editie van de dtv-bundel Weihnachten rundum die Welt is, onlangs in oktober, een nieuwe uitgave in het licht gegeven. Van de in totaal vijftig legenden en sprookjes, beschreven gebruiken en verhalen, zijn er negen die bij onze periode horen.
Al is het niet het eerste waar je aan denkt, gezien de ‘omvang’ van de bundel, kom je in aanraking met kerstfeesten die zich op warme stranden afspelen. Van groter belang is echter de kwaliteit van hetgeen wordt verhaald. De volkssprookjes die uit publicaties komen welke in het fin de siècle zijn verschenen, zijn afkomstig uit Denemarken, Noorwegen en Zweden.
Oude bekenden en vreemdelingen
Twee Russen, een Noor, twee Engelsen, drie Duitser en een Fransman passen in ons tijdperk , en van die lettergoochelaars zijn er vijf die al geruime tijd wereldvermaardheid genieten: Charles Dickens (1812-1870), Thomas Hardy (1840-1928), Nikolaj Leskov (1831-1895), Lenoid Andrejev (1871-1919) en Fridtjof Nansen (1861-1930). Van de twee in geringe(re) mate bekenden hebben we de exacte biografische data niet beschikbaar; die hadden dan ook, evenals die van alle andere auteurs die in de bundel voorkomen, achterin dienen te worden opgenomen met de levensdata, zoals dat in dergelijke uitgaven te doen gebruikelijk is: Selma Hörnle en Hermann Göll.
Joseph Roth (1894-1939) geniet grote Europese bekendheid, en dat geldt eveneens voor de Provençaalse Fransman Frédéric Mistral (1830-1914). Het zal u dan ook niet verbazen dat van de laatstgenoemde een verhaal over kerstmis in de Provence in de bundel te vinden is.
Antieke bede uiterst actueel
Sedert oktober van dit jaar is er weliswaar nog een kerstbundel bij dezelfde uitgeverij uitgekomen met de — althans in onze actuele context — veelzeggende titel Weihnachten bleibt Weihnachten [1]. Van de achtendertig daarin voorkomende bijdragen is er één afkomstig van de schrijfster Else lasker-Schüler (1869-1945), overigens uit 1936. De laatste bladzijde van de bundel is echter voor ons veel interessanter, en in meer dan één opzicht.
Aangezien kerstmis in wezen tot en met de dag van Driekoningen — 6 januari — duurt, misstaat een bijdrage over Nieuwjaar niet. De behartenswaardige uitsmijter van dat boek stamt uit het jaar 1883 en is afkomstig uit de mond van de toenmalige pastoor van de Sint Lambertuskerk in Münster. Het is een nieuwjaarsbede, bestaande uit 15 regels, die op bijna alle punten intens brisant is — wellicht op twee regels na, maar die mag u zelf ontdekken. De thema’s die in dat relatief korte stuk aan de orde komen, zijn dermate actueel dat men niet verbaasd zou opkijken als een ‘voorganger’ deze nu zou hebben bedacht, dan wel opnieuw in zijn geheel zou uitspreken. Je kunt dan ook nauwelijks anders dan de Prediker uit de Bijbel op zijn woord — Er is niets nieuws onder de zon [2] — te geloven. Daarom willen wij u die bede uit 1883 niet onthouden.
FROMMER WUNSCH
Neujahrsbitte des Pfarrers von St. Lamberti in Münster an seine Gemeinde (1883)
Herr, setze dem Überfluss Grenzen
und lasse die Grenzen überflüssig werden.
Lasse die Leute kein falsches Geld machen,
aber auch das Geld keine falschen Leute.
Nimm den Ehefrauen das letzte Wort
und erinnere die Ehemänner an ihr erstes.
Schenke unseren Freunden mehr Wahrheit
und der Wahrheit mehr Freunde.
Bessere solche Beamte, Geschäfts- und
Arbeitsleute die wohl tätig sind
aber nicht wohltätig sind.
Gib den Regierenden ein besseres Deutsch
und den Deutschen eine bessere Regierung.
Herr, sorge dafür, dass wir alle in den
Himmel kommen — aber nicht sofort.
__________
[1] Weihnachten bleibt Weihnachten. Herausgegeben von Brigitta Rambeck. dtv 21176.
[2] Het Prediker-woord dat “er niets nieuws is onder de zon” kan men desgewenst vinden in de Boeken des Ouden Verbonds — De Prediker I:9.
____________
Weihnachten rundum die Welt. Mit 50 Bildern. Herausgegeben von Gudrun Bell. 256 pag. paperback; Neuausgabe, dtv 13820. Deutscher Taschenbuch Verlag, München, Oktober 2009. ISBN 978-3-423-13820-8. Prijs € 9,90 (in de BRD en bij Boekhandel Die Weisse Rose, in Amsterdam.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de dtv-bundel Weihnachten um die Welt uit oktober 2009.
2. Voorkant van de in oktober 2009 voor het eerst verschenen dtv-bundel Weihnachten bleibt Weihnachten.