Logeren bij Rik en Jet op de Buissche Hei

Wie behoorde tot de vrienden- of kennissenkring van Richard en Henriette Roland Holst mocht zich gelukkig prijzen. Bij de vriendschap hoorde een leuk extraatje: de zomers op het buitenverblijf op de Oude Buissche Hei nabij Zundert en Achtmaal.

In de bossen aldaar hielden de Roland Holsts retraite maar tegelijkertijd open huis, waardoor de helft van kunstzinnig, literair en politiek Nederland in augustus voor een paar dagen of langer naar het landgoed ten zuiden van Breda afreisde. Allen schreven hun naam in het gastenboek. Om maar een paar bezoekers te noemen: Herman Gorter, H.P. Berlage, Theo van Hoytema, Jan Veth, Johan Huizinga, Jef Last, Charley Toorop, Arthur van Schendel en natuurlijk neef Jany (Adriaan Roland Holst). Het landgoed wordt in 1945 door schrijfster en politica Henriette Roland Holst-van der Schalk (1869-1952) aan Natuurmonumenten overgedragen. Zij zal er echter tot in het laatste jaar van haar leven genieten van de rust en bosrijke omgeving.

De vereniging Natuurmonumenten legt op het domein momenteel de laatste hand aan de restauratie van één van de prachtigste voorbeelden van de Amsterdamse School-architectuur, het atelier van kunstenaar Richard Roland Holst (1868-1938). Het atelier werd in 1919 door Nederlands eerste vrouwelijke architect Margaret Staal-Kropholler (1891-1966) gebouwd. Het gebouw moest een toevluchtsoord worden waar Rik ongestoord aan zijn opdrachten kan werken. Dat hij tevreden is blijkt wel uit woorden in een brief naar Jany: ‘Ik zit vandaag voor ’t eerst op mijn atelier, je hebt geen idee hoe lief ’t is, ’t kamertje op ’t zuiden met ’t mooie verre uitzicht is een ideaal kajuit van een schip dat toevallig op een prachtige plek vastgemeerd is, het groote geheel witte atelier dat vrij leeg is doet denken aan een mooie consistoriekamer. Je oompje zit er fijn, en ik ben zedelijk verplicht om er minstens nog 20 jaar actief en vruchtbaar te werken.’ [1]

Drastische verbouwingen in 1963 hebben het atelier dusdanig veranderd dat er weinig van het originele interieur over is. Daar wordt nu met veel respect voor het oude bouwwerk verandering in gebracht. De ontwerptekeningen die zich thans in de collectie van het NAI te Rotterdam bevinden boden uitkomst. Gele en zwarte stenen van de verdwenen haardpartij, tegels en het originele olijfgroene schilderwerk werden bij de restauratie teruggevonden en dienden als uitgangspunt. Heideplaggen leggen weer op oude wijze de nok van het rieten dak vast en de oude zuiddeur werd teruggevonden op de zolder van de schuur ernaast.

Riks atelier zal opnieuw als toevluchtsoord voor kunstenaars gaan dienen. Het interieur wordt historisch verantwoord ingericht met het doel er kunstenaars in te huisvesten. Die moeten op hun beurt dan wel een gedicht, schilderij of ander kunstwerk dat ze maakten op het landgoed achterlaten.[2]

Dit najaar organiseert het Vincent van GoghHuis in Zundert een tentoonstelling over Richard en Henriette Roland Holst en hun landgoed de Buissche Heide als ontmoetingsplaats. Bij de expositie zal een omvangrijk boek verschijnen, waarin bovengetekende het netwerk van gasten in kaart brengt in een groot aantal biografieën. Te zijner tijd meer aandacht aan dit bijzondere onderzoek op dit weblog.
_______________
Noten en literatuur:
[1] A. Roland Holst, Briefwisseling met Richard en Henriëtte Roland Holst, Amsterdam 1990, p. 145. Brief van RRH aan ARH, 16 juli 1917.
[2] Rinze Brandsma, ‘Atelier Roland Holst is weer als in 1919’, BN De Stem 8 januari 2011, pp. 1-3. Zie ook: http://www.natuurmonumenten.nl/content/restauratie-atelier-roland-holst
_________________
Afbeeldingen:
– Het atelier van Richard Roland Holst op de Buissche Heide, gebouwd door Margaret Staal-Kropholler. Op de foto is onder andere kunstenares Ali Goubitz te zien, die tijdens de Tweede Wereldoorlog op de Buissche Hei zat ondergedoken. Het Boek van de Buissche Heide 1943, p.111.
– Het atelier tijdens de restauratiewerkzaamheden, oktober 2010.