Kiezen of delen is het motto
We zijn heel wat gewend van de zaterdagavond als het om opera-uitzendingen gaat — en dan roepen nog steeds hele goegemeentes dat het fenomeen opera dood is —, verdeeld over tal van radiozenders in eigen en de ons omringende landen, een enkele keer ook op de buis. Dat is op zaterdag 26 mei weer het geval, al zijn dan niet zoveel luisterzenders van de partij: de Duitse NDR Kultur-radiozender en WDR 3 doen iets anders, en dat geldt net zo hard voor de Belgische Klara.
We laten de klok gewoon doordraaien en beginnen vroeg in de avond met het gebruikelijke NPS-programma op Radio 4, Opera live. Daar kunt u dan rechtstreeks meeluisteren naar Die Gezeichneten van Franz Schreker (1878-1934). In een separate bijdrage komen we daar vrijdag 25 mei nog op terug.
Ravel: L’heure Espagnol
De Britse radiozender BBC 3, ook veelvuldig van de partij in deze context, zal vanaf 19:30 uur twee muziekdrama’s achtereen uiteenzenden in het vaste programma Opera on 3: allereerst het kleine werk L’Heure Espagnol, dit jaar exact een eeuw geleden ontstaan, van Maurice Ravel (1875-1937), en in première gegaan op 19 mei 1911 in de Opéra Comique te Parijs. Het libretto is van Franc-Nohain (1873-1934), een heel directe tijdgenoot van de componist. Nohain — die bij de burgerlijke stand stond ingeschreven als Maurice Legrand [1], en die romans, fabels, verhalen en tevens lyriek heeft gepubliceerd, die uitmunten door een opgewekte, humoristische vorm van verbeeldingskracht — had het stuk in principe voor het gewone toneel bestemd, en zo is het ook in 1904 op de planken van het Odeon-theater gepresenteerd.
Ravels opera is ook beperkt tot één bedrijf, maar hoe klein ook van omvang, de muzikale rijkdom — met onder meer aspecten van de Baskische volksmuziek — is opnieuw van een overrompelende helderheid, zoals dat bij die componist gebruikelijk is.
De uitvoerenden in de radio-uitzending van BBC Radio 3 zijn Bonaventura Bottone, tenor, die de rol van de klokkenmaker Torquemada vertolkt; de partij van diens echtgenote Concepcion zal worden gezongen door de sopraan Christine Rice; de tenor Yann Beuron komt voor het voetlicht als de dichter Gonzalve. De rol van muilezeldrever Ramiro moet worden ingevuld door een bariton, en dat gebeurt in deze productie door Christopher Maltmann; en dan is er nog
de figuur van de bakier, Don Inigo Gomez, die gestalte zal krijgen in de bas Andrew Shore. Het orkest van het Royal Opera House zal worden geleid door de vaste dirigent Antonio Pappano.
Puccini: Gianni Schicchi
Dezelfde instrumentale musici, onder leiding van dezelfde dirigent, zullen na de pauze nog een uitvoering geven van Gianni Schicchi (1918), een éénakter van Giacomo Puccini (1858-1924), die onderdeel vormt van Il Trittico (De Triptiek) — waarvan Il Tabarro (De Mantel) en Suor Angelica (Zuster Angelica) de beide eerste onderdelen vormen. Compleet is Puccini’s muzikale Triptiek in de Metropolitan Opera van New York in 1918 voor het eerst gepresenteerd. De hoofdrollen zullen hier worden gezongen door de bariton Bryn Terfel, als Gianni Schicchi; en door sopraan Vera Kuznetsova als diens dochter Lauretta. Nog zeker tien andere partijen staan op de rol van dit laatste onderdeel van Puccini’s Trittico.
De uitzending van deze beide opera’s samen — aangevuld met de pauze en de tijd die nodig is voor Stephanie Hughes om de gewenste informatie te verstrekken bij het programma dat verleden maand in Covent Garden werd opgenomen — neemt twee uur en een kwartier in beslag.
Rossini’s Assepoester
Terwijl op de Britse radiozender Ravels Spaanse uurtje wel voorbij zal zijn, begint om 20:45 uur op de muziekzender met
klank èn beeld, Mezzo, een twee uur en eenkartier durende uitvoering van Assepoester, La Cenerentola uit 1817 van Giocchino Rossini (1792-1868), met als alternatieve titel La bontà in trionfo (De triomf van het goede). Dit ‘melodramma giocoso’ in twee in bedrijven dat zich afspeelt in de tweede helft van de achttiende eeuw, is op een libretto van Jacopo Ferretti (1784-1852), die op zijn beurt zich heeft georiënteerd aan het libretto van Charles Guillaume Etienne voor Cendrillion uit 1810 van Nicolas Isouard (1775-1818), die zelf de stof heeft gevonden in het sprookje met die titel uit de verzameling van Charles Perrault (1628-1703): Contes de ma mère l’Oye uit 1697. [2]
Het sprookje mag aan het lezerspubiek van deze kolommen voldoende bekend worden verondersteld, zodat we afzien van het verhaal, met één kanttekening: wat in het sprookje Assepoesters schoenen zijn, wordt in de opera vervangen door een armband.
De eerste uitvoering van La Cenerentola werd gegeven in Rome, op 25 januari 1817 drie jaar daarna in een Duitse bewerking in Wenen, en in 1826 te New York. In de laatste decennia van de afgesloten twintigste eeuw is er hernieuwde belangstelling ontstaan doordat befaamde coloratuur-sopranen deze rol op zich namen: Teresa Berganza, Marilyn Horne, Fredrica von Stade en anderen. En zo zijn er ook nieuwe geluidsdrager-versies in omloop gekomen.
*****
[1] Maurice Étienne Legrand koos de schuilnaam Nohain als hommage aan het water dat door de plaats Donzy stroomt, waar hij de vakanties van zijn jeugd heeft doorgebracht. Donzy is de belangrijkste plaats en hoofdstad van een baronnie van het departement Nièvre in de regio Bourgogne.
[2] De volledige titel van Perraults sprookje luidt: Cendrillon ou la petite pantoufle de vair.
*****
Afbeeldingen
1. Stephanie Hughes presenteert op BBC Radio 3 het opera-programma met twee eenakters.
2. Gioacchino Rossini, getekend door Elzo Smid, Groningen (1987).
3. Voorzijde van het boek Cendrillon et autres contes de fées van Charles Perrault, in juli 1957 verschenen in de Bibliothèque Précieuse van Librairie Gründ te Parijs.