Het lijkt welhaast of All art is quite useless een abonnement heeft op de vooraankondigingen van interessante programma’s, welke door de Duits-Franse cultuurzender Arte de ether in worden gestuurd, maar het is werkelijk toeval dat er in het reeds lopende weekeinde zoveel verschillende cultuuruitingen op de huiskamerbuis te zien zullen zijn, welke hun oorsprong vinden in één der kunsten van het fin de siècle. Vanavond is dat dus niet alleen verfilmde literatuur maar verblijdt Arte de art nouveau-liefhebbers met een kort portret van de glaskunstenaar Emile Gallé (1846-1904). Als botanicus creëerde hij een geheel nieuwe esthetiek, gebaseerd op de vormen in de natuur, en de neerslag van zijn ideeën is te vinden in fijnzinnig glaswerk en in houtsnijkunst.
Gedegen achtergrond
Gallé was geboren in Nancy in een gezin waarvan de vader handelaar in glaswerk en porselein was. Zijn jong geprononceerde, veelzijdige belangstelling leidde ertoe dat hij niet alleen botanica en mineralogie is gaan studeren, maar tevens retorica en filosofie. Later bekwaamde hij zich nog in het meubelmaken, glasblazen en potten bakken. Verder legde hij een verzameling planten aan, waarin lotharingse orchideeën een vooraanstaande plaats kregen. Die laatste categorie diende niet alleen wetenschappelijke maar ook artistieke doeleinden. Hij is erin geslaagd de gedetailleerde bestudering van zijn objecten te vertalen naar uitzonderlijk glas- en houtwerk. Hij heeft zich nadrukkelijk door Japanse kunstenaars laten inspireren, met Hokusai (1760-1849) als belangrijkste.
Documentaire
Over de documentaire zelf doe ik hier geen verdere mededelingen dan dat de 26 minuten durende film een fascinerende inkijk biedt in leven en werk van een man, die tot op de dag van vandaag zijn bijzondere aantrekkingskracht als kunstenaar en denker over onder meer de rol van de kunsten heeft behouden. Emile Gallé werd de meester bij uitstek van de School van Nancy, van de art nouveau in Frankrijk en eveneens van de echte Jugendstil.
Steeds als één van zijn stukken opduikt in het BBC-programma Antiques Roadshow (heden 20:00 uur Nederlandse tijd), raakt de expert in kwestie altijd weer helemaal in vervoering en dat is begrijpelijk als je eenmaal het voorwerp
gedetailleerd in een camera close-up hebt kunnen zien.
Uitzendingen
De film wordt op zondag 27 januari uitgezonden vanaf 20:15 uur, maar gelukkig herhaalt Arte de documentaire nog tweemaal, zodat de antiekliefhebbers hun BBC-programma gewoon kunnen volgen, want ook daarin komen bijna altijd wel fin de siècle voorwerpen aan bod, van bijzondere manchetknopen tot en met meesterlijke doeken van grotere en kleinere meesters uit die tijd.
De eerste herhaling is te zien op maandagochtend 28 januari (morgen dus) vanaf 11:15 uur, en daarna volgt in de nacht van dinsdag 12 op woensdag 13 februari nog de tweede herhaling, op het voor velen niet zo aantrekkelijke tijdstip van 04:30 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Art nouveau-kunstenaar bij uitstek: Emile Gallé; portret met handtekening.
2. Werk van Emile Gallé: blauwe vaas met lelies en margrieten.