Bij de Vara op Radio 4
In het jaar 2009 zullen we veel te maken krijgen met aandacht voor Georg Friedrich Händel, die tweehonderdvijftig jaar geleden overleed, alsmede met Joseph Haydn, die eind mei al twee eeuwen in hogere sferen verkeert, en niet te vergeten met Felix Mendelssohn-Bartholdy, die in 1809 werd geboren. Het is dan ook een goede zaak dat bij al die herdenkingen van grote namen uit de geschiedenis van de Toonkunst in het kader van een niet altijd even gelukkig makend ronde-getallen-fetisjisme — vooral niet als de herdachte grootheden per definitie veel aandacht te beurt valt — er ook nog weer aandacht wordt gevraagd voor toonkunstenaars die minder bekend zijn, ook al hebben ze ooit een bijzondere status genoten.
Deze week, van maandag 19 tot en met vrijdag 23 januari, elke avond tussen 19:30 uur en 20:00 uur is, in het Vara-programma Componist van de week op Radio 4, de focus gericht op de Engelse componist Samuel Coleridge-Taylor (1875-1912), die men vooral niet moet verwarren met de dichter, criticus benevens filosoof Samuel Taylor-Colerigde (1772-1834).
Gekleurde Engelsman
Samuel Coleridge-Taylor werd in 1875 geboren uit de verbintenis tussen een Engelse vrouw en een arts uit Sierre Leone, die echter reeds voor de geboorte van zijn zoon naar zijn vaderland is teruggekeerd. Al snel bleek dat het kind hoogbegaafd was en was ‘doorspekt’ met een uitzonderlijke muzikaliteit. Vanaf zijn vijftiende studeerde hij viool, maar vijf jaar later trad hij in de openbaarheid met eigen composities.
Veelzijdig oeuvre
In de loop van zijn relatief korte leven — hij werd maar even ouder dan Mozart — heeft hij in diverse disciplines van het klassieke componeren werken aan de mensheid geschonken die door kenners als van zeer hoge kwaliteit werden ingeschat. Voorts ontwikkelde Taylor zich als dirigent.
Hij maakte tournees naar de Verenigde Staten en al snel bleek dat hij daar veel meer succes had, vooral bij de Afro-Amerikaanse bevolking. Zijn kwaliteiten werden daar eveneens door mensen ‘van het vak ‘onderkend. Na een 
optreden in New York kwalificeerde een criticus deze jonge Engelse musicus als “de nieuwe Mahler”, en in het orkest dat hij veelvuldig dirigeerde, spraken de uitsluitend blanke musici over deze man als de “zwarte Mahler”. President Roosevelt nodigde Samuel Coleridge-Taylor uit om hem in het Witte Huis te bezoeken.
Hiawatha-cantate
In onze dagen kennen we eigenlijk alleen nog Taylors Vioolconcert en zijn Hiawatha-cantate, die meteen zijn meest geliefde compositie is geworden. Dit werk vindt zijn oorsprong in de Hiawatha-cyclus van de bekende Amerikaanse dichter Henry Wadworth Longfellow (1807-1882). Samuel Coleridge-Taylor moet wel zijn doordrongen van een heel bijzondere affiniteit met deze literatuur: zijn eerste kind, een zoon (1900-1980) heeft hij Hiawatha genoemd.
Nu de Nederlandse radio vijf keer een half uur van diens muziek laat horen in een overzichtelijk tijdsbestek is het niet ondenkbaar — en daar hopen we dan ook op — dat sommige musici geprikkeld raken één en ander eens aan een nader onderzoek te onderwerpen en iets met die muziek te doen: heel praktisch. Misschien dat de BBC-reeks Composer of the week hem ook nog eens voorstelt; dat heeft niet alleen twee keer die lengte, maar wordt gedurende die vijf werkdagen van de week ’s middags en ’s avonds uitgezonden.
Details via Radio 4
Met de bovengenoemde kwalificaties tijdens een vroege periode van zijn leven is het niet ondenkbaar dat de man zich tot een heel uitzonderlijke figuur binnen de Europese muziekgeschiedenis zou hebben ontwikkeld als hij niet zo jong aan de gevolgen van een ernstige longontsteking zou zijn overleden. Al mogen we nimmer uit het oog verliezen dat dergelijke kwalificaties — ook al komen zij van critici enerzijds en aan de andere kant van orkestmusici — altijd (ook) aan subjectieve gevoelens uiting geven.
Voor details over de programmering en de namen van uitvoerenden, alsmede nadere gegevens over de opnamen, kunt u terecht op de website van Radio 4, Componist van de week, onderdeel Speellijst.
____________
Afbeeldingen
1. De Engelse Componist Samuel Coleridge-Taylor.
2. De Amerikaanse dichter Henry Wadsworth Longfellow.