.jpg)
Ongeveer een halve eeuw geleden heeft de toenmalige Nederlandse Radio Unie op de zondagavond een hoorspel in flink wat episoden uitgezonden met de tamelijk neutrale, maar als mysterieus bedoelde, titel De vrouw in het wit.
The woman in white wordt beschouwd als de eerste mystery novel. Dat boek is één van de twee romans die de veelschrijver Collins wereldberoemd zouden maken. De titel van de andere roman luidt The moonstone (1868) en werd eveneens als hoorspel in de eerste helft van de jaren zestig van de vorige eeuw, met de Nederlandse titel De maansteen door ‘Hilversum’ uitgezonden. Laatstgenoemd boek wordt door velen beschouwd als de eerste waarachtige detectiveroman. Maar eigenlijk was dat pas diens acht jaar na De vrouw in het wit uitgekomen roman De maansteen.
Elk van die beide boeken geldt als epistolaire roman [1]; The woman in white was reeds in de twee jaren voorafgaande aan de boekuitgave in afleveringen verschenen in het tijdschrift All the Year Round dat — evenals Household Words — werd uitgegeven door Charles Dickens (1812-1870), met wie Collins zeer bevriend was.
Beide boeken zijn ook in het Nederlands vertaald en in de jaren zestig van de vorige eeuw als paperbackeditie in de Amstel-reeks, van Uitgeverij L.J. Veen, uitgekomen. Hoewel de naam Wilkie Collins in het Angelsaksische taalgebied ook nog wordt gekoppeld aan de romans Amadale (1866) — een semi-epistolaire roman, die eveneens eerst in afleveringen in genoemd tijdschrift van Dickens is gepubliceerd. No name (1862) behandelt de zogenoemde illegitimacy — over buitenechtelijke kinderen; een begrip dat bij ons al even abject als ‘onwettig’ werd gekwalificeerd.
.jpg)
Naast toneelstukken is er een redelijk aantal korte verhalen uit de pen van Wilkie Collins gevloeid. Enkele daarvan zijn te vinden in Nederlandse bundels met Victoriaanse vertellingen, die in het midden van de vorige eeuw ook bij ons populair waren. The woman in white is in dankbaarheid opgedragen aan de oudere collega en vriend van Wilkie Collins: Bryan Waller Procter (1787-1874.)
__________
[1] epistolaire roman bestaat voornamelijk uit brieven, maar ook dagboeknotities, krantenknipsels en andersoortige documentatie kan daarin worden gebruikt.
In zijn Preface to the original edition zegt de schrijver daarover: “An experiment is attempted in this n0vel, which has not (so far as I know) been hitherto tried in fiction. The story of the book is told throughout by the characters of the book. They all are placed in different positions along the chain of events; and they all take the chain up in turn, and carry it on to the end.”
____________
Afbeeldingen
1. William Wilkie Collins, in 1850, geschilderd door de befaamde prerafaëliet John Everett Milais (1829-1896). Zie ook de afbeelding van een schilderij van Milais in een artikel op de min of meer aan rond1900.nl verwante site Over oudere boeken.
2. Bedrukt gedeelte van de titelpagina van een uitgave van The woman in white.
Bibliografische terzijde waarvan ik de gegevens even niet bij de hand heb, maar eind negentiende eeuw is bijna alles/heel veel van Collins ook in het Nederlands vertaald.
Dat is weliswaar juist, maar medio twintigste eeuw ben ik buiten de twee bekendste, genoemde boeken niets meer aan complete romans van Collins tegengekomen, wel verhalen in bundels (WBV, Elsevier). De genoemde andere twee romans, die in Engeland mede hebben bijgedragen tot zijn roem, ben ik bijvoorbeeld bij de miljoenen tweedehands boeken die door mijn handen zijn gegaan, nooit tegengekomen.
En een heel omvangrijk artikel over Wilkie Collins is misschien best leuk en interessant om alsnog eens te schrijven, vooral omdat de man maatschappelijke problemen, zoals opiumverslaving, geheime genootschappen en zo meer, in zijn verhalen heeft verwerkt, hetgeen bepaald nieuw was voor de belletrie — mij ging het nu echter om het BBC-radioprogramma met als thema ‘The woman in white’.
Medio twintigste eeuw, tot in de jaren zeventig, was er zeker nog belangstelling voor, gezien ook de Duitse verfilming, eind jaren zestig, van ‘De vrouw in het wit’, met Heidelinde Weis (sic) in de hoofdrol.
Dat experiment was niet echt nieuw – Emily Brontë liet in Wuthering Heights uit 1847 ook verschillende karakters delen van het verhaal vertellen (wat misschien niet zo opvalt omdat de verteltoon niet echt verandert).
Overigens – waarom ontbreekt bij de gewaardeerde bijdragen van de heren Wallisch en Bink, wanneer men het artikel opent, toch telkens de aanhef die op de overzichtspagina wel wordt getoond? Soms willen ook de plaatjes pas een paar uur na plaatsing van de bijdrage worden getoond.
1 — In ‘The woman in white’ worden niet alleen invalshoeken van personen, maar tevens krantenknipsels, nieuwsberichten, dagboeknotities en zo voorts ‘gebruikt’, vandaar dat deze vorm afwijkt van alles wat in de tot dan toe bekende Angelsaksische literatuur werd gepraktiseerd.
2 — Wat u op de voorpagina ziet, is een ‘kleine voorbode’ op de inhoud — excerpt heet dat in een vakterm van elektronisch publiceren —, en daarom wordt die meestal niet opgenomen. Er staat weliswaar “lees verder….” Hoewel dat begrip verschillend kan worden geïnterpreteerd, is het op de site van rond1900.nl bedoeld als: zie gehele artikel. En dat past voor zowel een doorlopend gedeelte alsook voor een binnenin nieuw te beginnen bijdrage. Juist de laatste weken is een artikel een enkele keer wel binnenin begonnen met de tekst die ook als inleiding op de voorpagina staat, zoals bij het stuk, enkele dagen geleden, over de Danseressen van Degas en het daarbij behorende boek uit 1949. Daar vindt u de tekst van de voorpagina eveneens als eerste alinea van het artikel. Zulks is af en toe ook voorgekomen bij stukken van Sander Bink.
Ik heb zelden het gevoel dat ik die inleidende tekst (want dat is het, en meer ook niet, althans in 98% van de gevallen) kan laten doorlopen. Sterker nog: meestal schrijf ik het excerpt pas nadat het artikel gereed is. Om een ‘minimale synopsis’ bovenaan het artikel binnenin de krant nogmaals te gebruiken, vind ik niet gepast en daarom doe ik dat alleen in genoemde, uitzonderlijke, gevallen.
Voor Sander Bink kan ik niet spreken: dat mag, respectievelijk, moet hij zelf (maar) doen.
3 — De illustraties zorgen wel eens voor een probleem dat bureauredacteur Peter Hoffman — met meer kennis van de interne elektronica dan deze semi-digibeet heeft — moet oplossen; voorts moet hij bepalen wat er aan kleine, respectievelijk verkleinde, illustratie naast de aanhef op de voorpagina komt, want dat gedeelte is gesloten voor derden. Het kan, in enkele gevallen, inderdaad wel eens even duren voordat de plaatjes zijn geplakt, aangezien de bureauredacteur niet 36 uur per etmaal ten burele doorbrengt.