Internationaal gezien zal het verhaal over Oliver Twist, gepubliceerd in de jaren 1837-38, de bekendste roman van Charles Dickens (1812-1870) zijn. We mogen er echter gevoeglijk van uitgaan dat A Christmas Carol in prose (1843) — verschenen op 19 december van dat jaar en drie dagen later al geheel uitverkocht — over Ebenezer Scrooge met zijn anaal gefixeerd- necrofiele gedrag nog altijd de kroon spant op de scala van beroemdste teksten van die Engelse auteur. Niet alleen als verhaal op zich, maar tevens in de vorm van vertalingen, gedramatiseerde versies, verfilmingen en als musical.
Het verhaal is zo vermaard dat het een ietwat nodeloze indruk zou maken om dat hier, zelfs als synopsis, nogmaals voor te stellen. Het Engelse begrip pickpocket (zakkenroller) is onverbrekelijk verbonden met het personage Oliver Twist. Wel is het aardig om u een van de achtentwintig houtgravures — naar tekeningen van J. Mahoney — voor te stellen, zoals die zijn opgenomen in de Nederlandse vertaling, verschenen in de relatief luxe Dickens-editie bij de Gebroeders Graauw te Amsterdam.
De bekendste Nederlandse editie is nog altijd de 32-delige pocket-editie van uitgeverij Het Spectrum te Utrecht, die men nog in tal van antiquariaten kan tegenkomen. Bekende Nederlandse auteurs hebben indertijd aan het vertalen van dit oeuvre meegewerkt. Oliver Twist werd in het Nederlands overgezet door Godfried Bomans.
Dickens kreeg overigens wel te maken met implicaties dat hij in deze roman de daarin beschreven misdaad min of meer heeft verheerlijkt. Daarom heeft hij in het Voorwoord van de derde druk van Oliver Twist — verschenen in april 1841 — zich tactvol weten te distantiëren van andere, in die tijd populaire romans van vooraanstaande collega’s.
De eerste verfilming van Dickens’ roman Oliver Twist is inmiddels een eeuw oud; deze werd in 1909 gerealiseerd door James Stuart Blackton (1875-1941). Daarna zijn er nog zestien andere regisseurs geweest die een film hebben gemaakt op basis van de avonturen van dit jongmens. Daaronder zijn televisieseries, animatieseries en een animatiefilm, enkele speciaal voor het huiskamerscherm vervaardigde verfilmingen en de op celluloid gezette musicalversie.
De nieuwste verfilming is een Brits-Frans-Italiaans-Tsjechische coproductie, gerealiseerd door Roman Polanski in 2005. Daarin spelen onder anderen Barney Clark, Ben Kingsley en Jamie Foreman.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van een Engelse, goedkope editie van Oliver Twist, omstreeks de vorige eeuwwisseling uitgekomen in de reeks Dicks English Novels in de vorm van een klein tijdschrift, zoals we die ook in Nederland hebben gekend in dezelfde periode. De prijs bedroeg toen sixpence; het lettertype was echter uitsluitend geschikt voor mensen met goede ogen of in het bezit van een leesloep.
2. “Oliver doet Noach verbaasd staan”, luidt de tekst onder de tekening uit de Nederlandse versie, die werd gepubliceerd door de Gebroeders Graauw, Amsterdam-Soerabaia.