Concert-traditie
Ieder jaar, op de naamdag van Sint Maarten — voor alle niet in kerkhistorie en/of heiligengeschiedenis geschoolden: 11 november, de dag dat al eeuwen menig lichtje, en thans het uwe en het mijne, ondanks energiebezuinigende maatregelen, toch nog branden mag omdat het feest is — wordt in de Martinikerk te Groningen het inmiddels traditionele Sint Maartensconcert gegeven. Daarin staat het monumentale Schnitger/Ahrend-orgel centraal, dat in 1480 door Rudolphus Agricola werd gesticht. Instrumentale en vocale solisten, alsmede koren verlenen daarbij — overigens niet allemaal tegelijk — hun medewerking.
Deze concerten mogen zich inmiddels verheugen in een overweldigende belangstelling, hetgeen betekent dat die grote kerk goed gevuld is. Van alle tussen 1996 en 2004 uitgevoerde — en opgenomen — bijdragen heeft de Vereniging van Vrienden Martinikerk er achttien uitgekozen en die op een CD bijeengebracht, die ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van deze vereniging in maart 2007 is gerealiseerd. Van de 65 minuten muziek bestaat het grootste gedeelte uit Sint Maartens-liedjes (koor, orgel-improvisatie, orgel met ander instrument) in Hooghaarlemmerdijks of in het Gronings. Verder zijn er wat korte composities van enkele grote klassieken, Händel, Mozart en Mendelssohn, digitaal omgezet, evenals het wat populairdere genre, zoals een klein gedeelte uit de musical The Lion King.
Werken rond 1900: Debussy en Vaughan Williams
Op zich heeft zo’n traditie in het geheel niets van doen met het culturele gebeuren van rond 1900, ware het niet dat de veelal door originaliteit uitblinkende programmering ervoor heeft gezorgd dat tijdens deze concerten enkele componisten uit het fin de siècle,
Claude Debussy (1862-1918) en Ralph Vaughan Williams (1872-1958), alsmede Irving Berlin (1888-1989) hun opwachting maken, al is het dan ook niet met hun composities in de oorspronkelijke vorm.
Claude Debussy is vertegenwoordigd met zijn Golliwogs Cakewalk (1), het slotstuk uit de reeks pianostukken, die onder de titel Childrens’ Corner (1909) bijeengebracht zijn. Voor het eerst doet de jazz in de kunstmuziek haar intrede, zij het in de voorloper van de cakewalk met zijn gesyncopeerde ritmen, welke niet, zoals dat gebruikelijk is, een agressief-stampende sfeer uitstralen, maar vederlicht zijn gebleven onder invloed van het geniaal-sturende componistenbrein in het hoofd van Claude Debussy.
Van de ‘cakewalk’ bestaat eveneens een orkestversie, die meer dan eens is misbruikt als uitsmijter of toegift, maar die in veel gevallen maar beter achterwege kan blijven, omdat er dan alleen nog maar instrumenten klinken, die echter met de muziek van Debussy helemaal niets meer van doen hebben.
Johan Beeftink heeft in 2000 de — in het cd-boekje als onjuist betitelde stuk — Prelude on 3 Welsh Hymn Tunes, voor koperensemble, geomponeerd in 1955, op datzelfde Martini-orgel gespeeld. Niet echt een werk van rond 1900, maar de componist was toen al zeer actief.
Johan Beeftink
Centrale figuur in het geheel is de organist Johan Beeftink, vaste bespeler van het grote orgel in de Martinikerk, dat kort na 
de grote restauratie — gereedgekomen in september 1984 — eens door de Belgische organist Kamiel d’Hooghe werd bespeeld, die in zijn begeleidende bewoordingen het instrument omschreef als “wellicht het schoonste ter waereld.”
Hoewel organist Beeftink op de naamdag van de heilige Martinus is geboren, heet hij gewoon Johan. In een paar nummers op deze CD wordt hij met extra twee handen bijgestaan door zoon Eildert, die eveneens met en voor de muziek leeft. (2) Vierhandig orgel horen we hen beiden in Debussy, opgenomen in 1997 en al datzelfde geldt voor Mozarts Adagio und Fuge , dat hier für zwei Clavieren als KV 546 wordt opgevoerd. Voor zover wij weten, is onder KV 546 een compositie voor strijkkwartet opgenomen, waarin de Fuga inderdaad afkomstig is van een stuk voor twee klavieren, KV 426 (1783), dat later met een nieuwe inleiding is opgenomen als Adagio en fuga voor strijkkwartet (1788).
*****
(1) Op onder andere deze compositie doelden wij in ons artikel van zondag 4 maart, Muziekgeschiedenis in veertig subjectieve verhalen, waarin we hebben verwezen naar Debussy, die als één van de klassieke, Europese componisten, elementen van de jazz in zijn sommige van zijn composities heeft overgenomen. Jazz, die geheel nieuw was voor de oude wereld, toen dit type muziek voor de allereerste keer in Parijs werd voorgesteld tijdens de Wereldtentoonstelling van 1900.
(2) Eildert Beeftink heeft, als veertienjarige in 1987, een compositie-opdracht gerealiseerd ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van het symfonieorkest in Groningen.
*****
Sint Maartensconcerten Martinikerk Groningen: 18 muziekstukken, zoals boven omschreven. In maart 2007 uitgegeven door de Vereniging Vrienden Martinikerk, ter gelegenheid van haar 25-jarig bestaan. De CD is niet genummerd; totale speelduur: 65’32. Nadere inlichtingen bij genoemde vereniging te Groningen. Tel: 050-3111277.
*****
Afbeeldingen
1. Het Schnitger/Ahrend-orgel in de Martinikerk van Groningen.
2. Claude Debussy, in 1905 gefotografeerd door Nadar.
3. Voorzijde omslag van het cd-boekje van de Sint Maartensconcerten met daarop de Sint Maarten-schildering in de Martinikerk te Groningen.