Relatief onbekend werk
In de reeks Opera on 3 van de Britse zender BBC Radio 3 wordt op zaterdag vanaf 19:00 uur onze tijd een uitvoering gerealiseerd van de komisch-fantastische opera in vier bedrijven De Pantoffeltjes [1] van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893) op een tekst van Jakov Polonski (1819-1898), naar de vertelling Kerstnacht [2] van Nikolaj Gogolj (1809-1852). Het betreft hier de tweede versie van Tsjajkovski’s muziekdrama Wakula de Smid uit 1876. Het is een relatief onbekend werk, hetgeen men wel mag stellen als er in een klassiek naslagwerk over het muziektheater als Kobé’s Complete Opera Book niet alleen geen bespreking is opgenomen, maar er zelfs in een voetnoot nergens naar wordt verwezen binnen het voorgestelde oeuvre van Tsjajkovski voor de operabühne.
Uitvoeringen
De première van Les souliers de la reine werd op 31 januari 1887 in het Bolsjoj Theater in Moskou gegeven. Onder de titel Die kleinen Stöckelschuhe / Die Pantöffelchen wist het muziekdrama het Russische publiek en later eveneens de operabezoekers elders ter wereld te boeien. In New York werd dit muziekdrama voor het eerst in 1922 gespeeld, in Barcelona in 1929 en in het Tsjechische Pilsen in 1930. In 1932 werd in Mannheim een Duitse versie — onder de titel Die goldenen Schuhe — gegeven op tekst van H. Burkhard. In Keulen werd eveneens een Duitse versie gepresenteerd met als titel Der Pantoffelheld op tekst van M.Hofmüller.
Het verhaal
De duivel, die in deze context door een bariton wordt uitgebeeld — werd bespot door de smid Wakula — die in de opera door een tenor wordt vertolkt —, en om wraak te nemen, gaat de duivel ertoe over, de maan te stelen.
In een nacht zonder maan doen zich allerlei dolkomische situaties voor. Wakula slaagt er zelfs in, de schoenen van de tsarina aan zijn vriendin Oxana — een partij die wordt gezongen door een sopraan — te geven.
Uitvoerenden
De opera wordt rechtstreeks vanuit The Royal Opera House Covent Garden uitgezonden als The Tsarina’s Slippers. De rol van de duivel wordt gezongen door de bas Maxim Mikhalov, de smid Wakula krijgt gestalte in de tenor Vsevolod Grivnov, en de sopraan Olga Kuryakova zingt de partij van de bevallige Oxana. Het Royal Opera Chorus en het Orchestra of the Royal Opera House worden geleid door Alexander Polianichko.
__________
[1] Het muziekdrama De Pantoffel(tje)s wordt in andere talen met andere titels aangeduid; we noemden er al diverse Duitse. De Franse titel — in die periode niet zo gek in Rusland, aangezien de ontwikkelde klasse niet zelden Frans sprak — luidt Les souliers de la reine en onder die titel brengt The Royal Opera House Covent Garden deze Tsjajkovski-opera, althans volgens sommige gedrukte Nederlandse media; de website van BBC Radio 3 meldt echter de Engelse titel: The Tsarina’s slippers.
[2] Bij de uitgeverij van de Maatschappij voor Goede en Goekope Lectuur, Wereld Bibliotheek Vereniging te Amsterdam, is in 1952 het verhaal Kerstnacht in één bandje, samen met de vertelling De jaarmarkt in Sorotsjinsky, in de vertaling van Wils Huisman verschenen. Dit ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van Gogolj. De eerste zin van het verhaal luidt: “De laatste dag voor Kerstmis”; de Duitse titel van het verhaal waarnaar in Duitse naslagwerken wordt verwezen, is Die Nacht vor Weihnachten.
____________
Afbeeldingen
1. Een der geniaalste, zo niet de absolute top, van de Russische klassieke schrijvers: Nikolaj Gogolj.
2. Scène uit The Tsarina’s Slippers met Vsevolod Grivnov en Olga Kuryakova. (Foto: Bill Cooper; overgenomen van de website van BBC Radio 3, Opera on 3.)
3. Dirigent Alexander Polianichko. (Foto overgenomen van de website van BBC Radio 3, Opera on 3.)