Brusselse wandelingen langs art deco en modernisme

Na de Eerste Wereldoorlog blijkt België – en de wereld – niet terug te keren naar de toestand van voor 1914: sociale vooruitgang wordt afgewisseld met economische crises, terwijl het machtsblok van de katholieken wordt doorbroken dankzij de invoering van het algemeen kiesrecht. De leef- en werkomstandigheden van arbeiders verbeteren drastisch terwijl het tekort aan goedkope woonruimte schrijnend is. Auto’s worden sneller en veiliger, het spoorwegennet verbetert en de burgerluchtvaart doet haar intrede: snelheid is het toverwoord van de nieuwe stijl.

Architectuur in Brussel
Hoewel Brussel hoofdstad van de Art nouveau is, heeft deze stroming slechts iets langer dan tien jaar bestaan. De overdadigheid van de Nieuwe Kunst wordt vervangen door de meer sobere en geometrische lijnen van de Art deco en het modernisme. Tussen 1905 en 1911 wordt in Sint-Pieters-Woluwe het Stoclet-Paleis van de Oostenrijkse architect Joseph Hoffmann gebouwd. Het gebouw in Sezessionstil wordt behandeld als een geheel en daarom ingericht door de Wiener Werkstätte. Samen met de Amsterdamse School, De Stijl, H.P. Berlage en de Amerikaan Frank Lloyd Wright, inspireert dit gebouw talloze Belgische architecten tot nieuwe ontwerpen, die het decoratieve aspect van de Art nouveau op een soberder en meer geometrische manier laten zien. Het modernisme daarentegen, met haar ruimtelijke vernieuwing, het zoeken naar comfort en functionaliteit en het gebruik van nieuwe materialen en technieken, wilde zoveel mogelijk versiering uitbannen.

Zes wandelingen
Het centrum van Brussel staat vol met gebouwen uit de jaren twintig en dertig, die oudere gebouwen vervingen of de weinige braakliggende terreinen bezetten. In de rijk geïllustreerde gids Art deco wandelingen in Brussel, voert historica Cécile Dubois de lezer in zes wandelingen door verschillende wijken, die elk de verschillende aspecten van de Art deco en het modernisme in de stad laten zien. Het goed gedocumenteerde boek voert de lezer langs kantoor- en appartementsgebouwen, herenhuizen, musea, een opslagplaats en een pianobar. Ook bevat de gids handige tips voor verdere verdieping in het onderwerp, nuttige adressen, een lijst van organisaties die rondleidingen geven, een uitgebreide bibliografie en een index van de verschillende architecten en kunstenaars.

(Cécile Dubois: Art deco wandelingen in Brussel. Uitgeverij Lannoo, 2006, 174 pagina’s, € 17,95)