De enorme hoeveelheid foto’s die kunstenaar George Hendrik Breitner (1857-1923) rond 1900 maakt, dienen vaak als voorstudie voor zijn schilderijen en grafiek. Toch zijn de beelden stuk voor stuk kunstwerken op zich. De schetsmatigheid, plotselinge afsnijdingen en spontane composities zorgen voor dynamiek en vaak een dromerige sfeer. Daarbij geven de foto’s een ongeëvenaard beeld van Amsterdam en haar bewoners rond de eeuwwisseling.
Waar de meeste stadsfotografie ons lege en statische straten laat zien, wordt in Breitners stad volop geleefd en gebouwd aan een nieuwe eeuw. Het beeld is niet geënsceneerd maar onvervalst en nooit saai. Dat George Hendrik Breitner fotografeert, is tijdens zijn leven slechts in kleine kring bekend. Het is in die tijd dan ook nog taboe om als kunstenaar een foto als basis voor een schilderij te nemen. Toch wordt het ook gedaan door andere meesters als Manet, Degas en Toulouse-Lautrec. Hun werken vertonen vaak een zekere mate van ‘fotografisch realisme’ door vreemde afsnijdingen en composities. Het opmerkelijke verhaal gaat dat Breitner zijn foto’s en negatieven in een wasmand bewaarde, waardoor een groot aantal exemplaren al in eigen tijd beschadigd is geraakt. [1]
Het RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie) in Den Haag werkt aan een grootschalige ontsluiting van de ruim 2300 Breitnerfoto’s uit zijn collectie. De verzameling berust sinds 1961 bij het RKD en is afkomstig uit de nalatenschap van Joop Siedenburg, mede-eigenaar van de Amsterdamse kunsthandel Buffa, die Breitner vertegenwoordigde. De fotocollectie zal vanaf november online gepresenteerd worden en is volledig doorzoekbaar op onder andere afgebeelde plaats. De digitale collectiepresentatie gaat vergezeld van een aantal tentoonstellingen van internationale allure: vanaf 14 oktober kan men in het Van Gogh Museum naar: Snapshot. Schilders en fotografie 1888-1915, vervolgens ook nog te zien in The Philips Collection (Washington D.C.) en het Indianapolis Museum of Art. Bovendien is vanaf november in het Institut Néerlandais te Parijs de tentoonstelling George Hendrik Breitner – Pionier van de Straatfotografie te bewonderen. Ga dat zien!
Kijk op de RKD-website voor meer informatie en voor toegang tot de database.
_______________
Noot:
[1] Zie voor meer informatie over de fotocollectie het leuke artikel: Hans Roosenboom, ‘De wasmand van Breitner’, RKD Bulletin (1997) 3, pp. 11-19.
_______________
Afbeelding:
G.H. Breitner, Passante op de Prinsengracht te Amsterdam, z.j. (1889-1915). Moderne afdruk van een negatief. Collectie RKD Den Haag, kunstwerknummer 208482.
Ik heb jaren geleden een incompleet boekje met foto’s van werk van Breitner gekocht,zeer klein formaat.De enige info die ik heb,is een datum januari 1932,met een voorwoord van ene Aug.Vermeylen en een verwijzing naar een tentoonstelling. Er staat een doodsportret in gemaakt door J.Siedenburg/fotograaf.Ik zou graag willen weten waar die foto is,aangezien hij niet in de literatuur mbt.de schilder Breitner te vinden is.
Met dank,vr.gr.Pieter Knorr
De foto’s zijn inderdaad afkomstig uit de nalatenschap van mijn grootvader Joop Siedenburg. Prettig zou zijn als uw stuk had vermeld dat de foto’s zijn geschonken door mijn vader Hein Siedenburg.
Met vriendelijke groet,
Pinky Siedenburg