De speling van het licht. Glas-in-lood in Den Haag rond 1900

Op 23 november 2009 verschijnt bij uitgeverij De Nieuwe Haagsche De speling van het licht. Glas-in-lood in Den Haag rond 1900. De auteurs, twee Haagse kunsthistorici, bespreken hierin 67 locaties met opmerkelijke glas-in-loodtoepassingen uit de periode circa 1875-1940. Het rijk geïllustreerde zakboekje gunt lezers een blik in interieurs, die normaliter alleen voor de bewoners zichtbaar zijn.

Vervolgens wordt op 9 december 2009 in het Gemeentemuseum Den Haag een lezingenmiddag georganiseerd, die aandacht vraagt voor dit bijzondere culturele erfgoed en tevens de totstandkoming van het boekje belicht.

Glas-in-lood wordt sinds de middeleeuwen in Nederlandse interieurs toegepast, aanvankelijk om met kleine stukjes glas toch grote oppervlakken te kunnen bedekken. De loodlijnen werden later onderdeel van de decoratieve compositie. Rond 1900 was deze techniek typerend voor de woningbouw in de Hofstad, toen lokale glasindustrie en -handel een bloeiperiode doormaakten.

De besproken voorbeelden laten zien dat de vormgeving van glas-in-lood aan modes onderhevig was. Zo werden aan het einde van de negentiende eeuw vooral neostijlen toegepast; ramen met gebrandschilderde neorenaissancistische  en neogotische motieven in diverse kerken en overheidsgebouwen getuigen hiervan. Rond de eeuwwisseling werden winkels in het centrum en herenhuizen in nieuwe wijken, zoals het Statenkwartier, voorzien van glas-in-lood in art nouveau-stijl. Niet alleen bovenlichten, maar ook serres, daklichten en tochtpuien werden uitgevoerd in sierlijke bloem- en plantmotieven. Ook invloeden van andere internationale stijlen, zoals de Wiener Sezession, de Glasgow Style en de Nederlandse ‘Nieuwe Kunst’ zijn hierin te herkennen. Na 1920 werd de invloed van de art deco zichtbaar in de modemagazijnen en de portiekwoningen in de Schilderswijk en Moerwijk. Vooral de sociale woningbouw werd in de jaren twintig en dertig voorzien van glas-in-lood met geometrische patronen, passend binnen de architectuur van de Nieuwe Haagsche School. Ook invloeden van de Amsterdamse School en De Stijl zijn in Haagse ramen terug te vinden.

Zowel ontwerpen van bekende kunstenaars, waaronder Antoon Molkenboer en Chris Lebeau, als werk van vooraanstaande Haagse glazeniers, zoals Hans Liefkes en Lou Asperslagh, worden besproken. Er is ook volop aandacht voor het prachtige werk van anoniem gebleven glazeniers.

Lezingenmiddag 9 december 2009
Op 9 december 2009 een lezingenmiddag over glas-in-lood rond 1900 georganiseerd in de aula van het Gemeentemuseum in Den Haag. Deskundigen uit verschillende vakgebieden vertellen deze middag over de geschiedenis van glas-in-lood en relevante Haagse collecties. Daarnaast belichten de auteurs de totstandkoming van het boekje, dat aan het einde van de middag formeel wordt gepresenteerd. Het programma:

• ‘Kleurgeving in het Nederlandse interieur in de periode 1890-1940’ door prof.dr. Titus M. Eliëns, hoofd collecties Gemeentemuseum Den Haag

• ‘Een kennismaking met de glas-in-loodcollectie van het ICN. Glasramen in beweging’ door  mw. drs. Geertje Huisman, conservator moderne kunst Instituut Collectie Nederland (ICN), Den Haag

• ‘De verloren gewaande glas-in-loodramen uit de Duinoordkerk te Den Haag herontdekt!’ door Peter Heijman, directeur Glasatelier Oud Rijswijk, Zoetermeer

• ‘Glas-in-lood in Den Haag. Een bedreigde categorie erfgoed’ door mw. drs. Andréa Kroon, kunsthistoricus Kroon & Wagtberg Hansen, Den Haag  en co-auteur van De speling van het licht

Kosten voor deelname bedragen vijf euro. Toegang tot de tentoonstellingen in het Gemeentemuseum Den Haag is niet bij de deelnamekosten inbegrepen. In verband met het beperkte aantal plaatsen is aanmelding voor 4 december 2009 vereist. Meer informatie en aanmelding: Kroon & Wagtberg Hansen, audrey@kroonwagtberghansen.nl.

Andréa A. Kroon en Audrey Wagtberg Hansen, De speling van het licht. Glas-in-lood in Den Haag rond 1900. Uitgeverij De Nieuwe Haagsche, Den Haag 2009. ISBN 978-94-6010-027-7, 200 pagina’s,  14,95 euro.

Het fraai geillustreerde boekje is vanaf 23 november verkrijgbaar in de boekhandel, de studiezaal van het Haags Gemeentearchief en via de webwinkel van de uitgever: www.denieuwehaagsche.nl, info@denieuwehaagsche.nl.
De speling van het licht is het eerste deeltje uit een nieuwe reeks Den Haag rond 1900 van uitgeverij De Nieuwe Haagsche. De zakboekjes belichten de kunst- en cultuurgeschiedenis van de Hofstad vanuit bijzondere thema’s. Daarbij wordt aandacht besteed aan ‘verborgen’, ‘vergeten’ en ‘verloren’ schoonheid in architectuur en interieur, en wordt aangegeven welke onderdelen van het inmiddels zo vertrouwde stadsbeeld ooit werden meegebracht uit andere culturen.