Wie toevallig, zoals ik, de moeite neemt eens te bladeren in de, digitaal beschikbare, scriptie van Lizet Heijboer Droomen der toekomst- Oorspronkelijke Nederlandstalige toekomstverhalen vanaf 1777 tot 1900 uit 2002, zal op de volgende bibliografisch en bibliofiel interessante passage stuiten:
De toekomststaat (een nachtmerrie Fin-de-Siècle). Visioenen en droombeelden uit de 20ste eeuw van Korporaal Achilles, verschenen ca. 1891, is een stripverhaal van zeventien pagina’s. Een voorwoord in de vorm van een gedicht, geschreven door ene Wopke Homerus, vertelt de lezer over de dromende Achilles. Achilles’ geest verlaat voor een ogenblik het lichaam, het passeert het rijk der doden en komt dan in het luchtpaleis van de Romeinse goden terecht. Daar wordt hij vriendelijk ontvangen en men vraagt hem wat hij het liefst wil bekijken. Achilles kiest voor de twintigste eeuw. In het stripverhaal dat volgt wordt de spot gedreven met de socialistische ideeën van Ferdinand Domela Nieuwenhuis.
De naam van de persoon die zich verschuilde achter het pseudoniem Korporaal Achilles is niet bekend. Ook weet men geen geboorte- of sterfdatum van hem. Wel is bekend dat behalve De toekomststaat, er in ieder geval nog vier publicaties van zijn hand verschenen: Het rapport der defensiecommissie toegelicht en eenigzins uitgebreid (1890); Klacht van een onderwijzer over de vrije- en ordeoefeningen op de lagere school(1893); Aanleiding tot den Engelsch-Transvaalschen oorlog (1900) en De lamentabele historie van Tiet Pideman. Dramatische klucht in vierenhalf bedrijf (1912).
Een stripverhaal uit circa 1891? Curieus. Dat genre bestond toen toch nog niet? Dácht ik aanvankelijk. Een eenvoudige Google-search levert echter direct al iets op. Alhier bijvoorbeeld. In handen heb ik het boekje, en de andere genoemde boeken, echter nimmer gehad. ‘Korporaal Achilles’ was Johannes Franciscus Nuijens. Ik had dus geen idee. Andere trouwe lezers wel? Weet Lizet Heijboer dat ondertussen? Stond deze info toen nog niet online? Probeer dat maar eens na te gaan… Of had de Universiteitsbibliotheek De Archeologie van het Nederlandse Stripverhaal van Nop Maas niet, als ik zo belerend mag zijn. Dank u.
Ik kocht ooit vanwege dat ene woord in de titel en de toespeling op P. Tideman het bundeltje De lamentabele historie van Tiet Pideman, maar snap er nog steeds geen bal van. Er wordt verwezen naar een geschiedenis die ik niet ken.
Allicht is hier toelichting te vinden:
Frans Oerlemans en Peter Janzen, ‘Het hele leven is één groot onheil. Opkomst en afgang van Pieter Tideman (1871-1943)’.
De Parelduiker 2002/1
In Frankrijk heeft men het wel gekscherend over koporaal Peugeot, in de zin van de arbeider als loopgravenvreter.