Dodelijke dichtkunst? – Over Francis Thompson (1859-1907)

Vreemde verhalen doen de rondte over Francis Thompson. Zo gaat het gerucht dat hij de werkelijke Jack the Ripper was, die in het najaar van 1888 moordend door de straten van Londen trok. Het bewijs daarvoor is niet zomaar te versmaden. Het omvat zijn lugubere gedicht ‘The Nightmare of the Witch-Babies’, zijn snijervaring als geneeskundestudent, en zijn schimmige aanwezigheid in het nachtleven van Londen.

Aan de andere kant van het spectrum werd Thompson door zijn vriend Wilfrid Meynell omschreven als een ‘aloof moth of a man’. En in zijn poëzie typeerde hij zich als een dromer die in de maatschappij weinig te zoeken had: ‘I hang ‘mid men my needless head, and my fruit is dreams, as theirs is bread.’ Was Thompson tegelijk Jack the Ripper, dan moet de dichter geleden hebben onder een tweespalt van Jekyll and Hyde-achtige proporties.

Of de beschuldigingen gegrond zijn valt moeilijk te bewijzen of weerleggen, maar ik hoop dat Thompson in onze herinnering zal blijven om zijn dicht- en niet zijn snijkunst. Hij schreef poëzie van een religieuze intensiteit, en zijn meesterwerk ‘The Hound of Heaven‘ behoort tot de indrukwekkendste gedichten van de Engelse poëzie. Het is een verslag van zijn bekering tot het katholicisme, geschilderd met het vuur van een verloren ziel die op een wanhoopstocht door de straten van Londen vlucht voor zijn verlossing.

Thompson wordt wel een decadente dichter genoemd, maar eigenlijk doet het er weinig toe wanneer hij leefde. De stem van ‘The Hound of Heaven’ lijkt op te rijzen uit de diepten van de tijd, en zou niet misstaan in het Oude Testament. Het terugkerende refrein, en de kern van het gedicht, is de regel ‘Fear wist not to evade as love wist to pursue’. Vrij vertaald: ‘Al is de vrees nog zo snel, de liefde acherhaalt haar wel.’ Het is een tegelijkertijd angstwekkende en troostrijke gedachte, die de religieuze context van het gedicht ontstijgt.

Voor hij in 1907 aan de tuberculose bezweek, schreef Thompson nog andere poëzie, waaronder het gedicht ‘The Kingdom of Heaven‘, dat Gods openbaring opvoert in Londen. Het eindigt met de volgende regels, die typerend zijn voor Thompsons stijl; in het vuur van zijn religieuze geestdrift smelten Bijbelse beelden samen met het Londen van zijn tijd (en het laatste rijm is een goede geheugensteun voor de juiste uitspraak van ‘Thames’):