Als onderzoeker van de Nieuwe Kunst kom je regelmatig documenten tegen die je een aardig kijkje geven in het kunstenaarsleven rond 1900. Een collega wees me laatst op een wel heel gezellig artikeltje met daarbij foto’s waarop mijn kunstenaar van aandacht stond afgebeeld in een Turks gewaad in het gezelschap van een enorme olifant…
We gaan even terug in de tijd naar zomaar een avond in het Amsterdam van 1908. Wandelaars die zich toevallig in de buurt van Hotel American begaven zullen vreemd opgekeken als ze het waagden een blik naar binnen te werpen. Kunstenaarsvereniging Sint Lucas gaf er wederom één van haar vermaarde themafeesten. Het weekblad Het Leven: Geïllustreerd schreef een zeer beeldend verslag van deze avond vol Oostersche weelde:
’t Was nog vóór de Sultan [Voorzitter C. Breitenstein], minzaam groetend was binnengetreden en, tusschen de rijen der prachtig uitgedorschte feestelingen en bevallige Turksche schoonen door, op zijn troon was toegetreden, dat de grootvizier met belgelui de aandacht der aanwezigen tot zich trok, om allen kond te doen wat eigenlijk dit schitterende avond te beduiden had.
En daar hoorden we dan dat de jonge bruid van den Sultan [de vrouw van de voorzitter] voor diens troon geleid zou worden om aan haar heer en gebieder te worden voorgesteld. Want al was het politieke evenwicht in den Balkan ook verstoord, de Heilige maand Ramadan gaf toch, zei hij – en daarmee gaf hij blijk niet al te best met de voorschriften van den koran op de hoogte te zijn – steeds gelegenheid te over om te feesten.
Enfin, feest gevierd wèrd er, en al zullen heusche Turken dat wel in de allerlaatste plaats in de heilige maand doen, hier kwam het er zoo nauw niet op aan.
‘t Was een schitterende stoet met al die bont gekleede mannen, die sierlijke vrouwen, wier gitzwarte, fonkelende oogen door de dunne sluiers heen lichtten. En midden in den stoet hobbezakte zwaar een logge olifant, gevoerd door een kornak, die zijn dof trom-gebom begeleidde met sleepend zangerige tonen. ’t Was een wèl-gevormde olifant, die goed zijn natuurgenooten in Artis had bestudeerd en dan ook even dreinerig stond heen en weer te wiegen als deze, even gewillig luisterde naar den baas, hier den kornak, die in vloeiend Turksch het dier allerlei lieflijke naampjes gaf.
En wat er verder gebeurde op het feest? Er werd gedanst en er werd gezongen, er werden levende beelden gegeven en er werd gesoupeerd op z’n Turksch en…
Of het laat is geworden?
De kornak kwam ’s morgens om vijf uur thuis… zonder olifant… die was in tweeën gevallen. [1]
_______________
Noot:
[1] Passages uit: ‘Een Turksch Avondfeest’, Het Leven: Geïllustreerd 27 november 1908, pp. 1508-1509.
_______________
Afbeelding:
De feeststoet die de bruid van den Sultan vergezelde.