Fin de siècle Varia

Deze maal puntsgewijs wat kort ‘nieuws’.

# In boekhandel Atheneum bladerde ik de afgelopen weken enkele malen in een prachtig, luxe uitgegeven, boek dat helaas buiten mijn gemiddelde aankopbudget valt. Het betreft het bij een tentoonstelling behorende Passages d’encre: Échanges littéraires autographes dans la bibliothèque Jean Bonna. Envois, échanges, lettres et manuscrits autographes, 1850-1900. Een boek om bij te kwijlen, zoals die ene commentator op Amazon stelt: “Voici un ouvrage qui innove dans sa matière, dans sa présentation, et dans sa rédaction.”

# Een boek dat hier ten huize echter wél  is terechtgekomen, is een bijzonder exemplaar van het eerder hier door mij besproken Irmenlo. Het heeft namelijk een opdracht van de jongestorven auteur. Deze opdracht is gewijd aan ene Philip van der Kellen. Direct bewijs heb ik er niet voor, maar aangezien Nederland toen een nog kleiner land was, neem ik aan dat het hier de eerste directeur (1876-1896) van het Rijksprentenkabinet betreft.

# Een oproep uit persoonlijk belang. Naarstig zoek ik de ietwat obscure brochure ‘Dieet en sociaal belang’ door Henri van Booven, in 1896 in Den Haag verschenen. Exemplaren en tips naar sjbink@hotmail.com. Dank u.

# Ook beloofde ik in enkele boeken te beginnen en daarvan verslag te doen. Ik heb dat gedaan, maar het verslag zal voorlopig vrees ik uitblijven. Ik ben nog immer blij dat ik Kinderen van hun tijd van Esjee heb kunnen bemachtigen, maar ik moest de lectuur staken, daar het het nét niet was; het was niet zo ‘modern’ als ik hoopte. Slechts voorzichtig wordt er op moderne nervoziteit en kunst gezinspeeld, maar dat wordt te weinig uitgewerkt voor een spannend leesverslag.
Hetzelfde geldt min of meer voor Netschers Egoisme. Het is stukken beter geschreven dan het hierboven genoemde en boeiend is het op zich wel; het speelt in Den Haag en Parijs rond 1890 (en men leest onder anderen Catulle Mendès), maar Netscher kon zich beter bij zijn korte verhalen houden. Hier spreekt men zelfs van een ‘mislukte’ roman. Dat lijkt me wat overdreven; sowieso is het de vraag wanneer een letterkundig werk ‘mislukt’ is en wie dat vast zou kunnen of mogen stellen.

# Ook kwam de nieuwe Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap (XXIV) binnen. Die ben ik aandachtig aan het lezen en zal ik wel degelijk nader bespreken. In de tussentijd kan ik mededelen dat ik vannacht droomde over voor 1900 verschenen eerste drukken van Buysse’s romans. Hoewel ik die met veel bibliofiel genoegen in handen heb gehad, heb ik ze zelf niet staan. Dat hoeft ook niet per se, want ik heb immers zijn Verzamelde Werken in de kast. Deze zijn echter nog steeds incompleet, en aangezien ik tijdens het lezen van de Mededelingen sterke aandrang kreeg om de voor mij onbekende werken van Buysse te lezen, doe ik nogmaals de oproep om uw doubletten van zijn Verzamelde Werken deel vijf tot en met acht tegen een normale vergoeding mijn kant op te doen komen. Nogmaals dank.

# Een afsluitend terzijde. Het pseudoniem ‘Esjee’ deed mij direct denken aan ‘E.S’. Ook een verhulde dame die een boek schreef dat ik jaren geleden wel met genoegen las: Stille Wegen, verschenen bij Bohn in 1898. Mijn leermeester D. v. H. beschreef het eens als ‘je reinste etherisch symbolisme en als zodanig wel fascinerend’. E.S. was het pseudoniem van Klazina Christina Boxman Winkler. Zij heeft ooit nog eens een huwelijksvoorstel gedaan aan Van Deyssel, meen ik, en Carry van Bruggen heeft enige invloed van Stille Wegen ondergaan, getuige Vijf brieven aan Frans Coenen, noot 28:
‘Dankzij een aanwijzing van Harry G.M. Prick hebben wij kunnen vaststellen, dat het hier gaat om het boek Stille wegen (Haarlem, 1898), gepubliceerd onder het pseudoniem E.S. (= Klazina Christina Boxman-Winkler, in 1924 op 67-jarige leeftijd overleden).
Coenen zal Carry van Bruggen dit werk ter lezing gegeven hebben, omdat het overeenkomsten vertoont met
haar eigen boeken (Enkele bladen uit Helene’s dagboek, Heleen). Stille wegen werd door L. van Deyssel op een genadeloze wijze besproken; zie Vijfde bundel verzamelde opstellen, Amsterdam 1900, blz. 51-86.’
Deze E.S. schreef ook nog een roman van hetzelfde snit genaamd Gebroken Licht (1905). Die is helaas niet in mijn bezit en is dus voor de volgende keer. Gesteld dat de lectuur niet ook tegenvalt, uiteraard.