Zeldzaamheid
Noem de naam van George Enescu (1881-1945), en menig gemiddelde muziekliefhebber weet direct dat de man twee Roemeense Rapsodieën heeft gecomponeerd — in de beide eerste jaren van de twintigste eeuw —, aangezien deze over de gehele wereld faam hebben verworven, en menigeen bekend in de oren zullen klinken. Zouden er echter — indien we de actieradius hier eens beperken tot ons eigen land — tien muziekliefhebbers bestaan, welke niet tegelijkertijd doorgewinterde muziekkenners zijn, die de titel van Enescu’s enige opera, Oedipe kunnen ophoesten? En is dat zo verbazingwekkend als je hebt moeten vaststellen dat zo menig operalexicon, of andersoortige handboeken die zich met het muziektheater bezighouden, dit werk niet eens beschrijft, of zelfs maar noemt? De befaamde Reclam-Opernführer gaat aan deze componist en zijn enige werk voor het muziektheater voorbij en zelfs de ruim 1400 pagina’s tellende opera-bijbel, Kobbe’s Complete Opera Book van de Earl of Harewood logenstraft het adjectief in zijn titel.
Uitzending zondagavond op WDR 3
In ieder geval kan de geïnteresseerde operaliefhebber dit weekeinde in plaats van, dan wel naast, de bekendere Wagner-stukken Lohengrin en Die Walküre, of Jacques Offenbachs La vie parisienne — alle deze zaterdag op enkele
radiozenders — luisteren naar de verklanking van het Oidipoes-thema door deze klassieke Roemeen. De uitzending is te volgen op de Duitse radiozender WDR 3. In de serie Bühne: Radio wordt deze opera gepresenteerd tussen 20:05 uur en 23:05 uur. Dan speelt het Filharmonisch Orkest van Monte Carlo onder leiding van Lawrence Foster. Medewerking zal worden verleend door Orféon Donostiarra Chor en de hieronder genoemde, deels internationaal in zeer hoog aanzien staande, solisten:
Ödipus — José van Dam (bariton)
Tiresias — Gabriel Bacquier (bas)
Kreon — Marcel Vanaud (bariton)
Ein Hirte — Nicolai Gedda (tenor)
Der Hohepriester — Cornelius Hauptmann (bas)
Phorbas — Laurence Albert (bas-bariton)
Der Wächter — Jean-Philippe Courtis (bas)
Theseus — Gino Quilico (bariton)
Lajos — John Aler (tenor)
Jokaste — Brigitte Fassbaender (mezzosopraan)
Die Sphinx — Marjana Lipovsek (alt/mezzo)
Antigone — Barbara Hendricks (sopraan)
Merope — Jocelyn Taillon (sopraan, †10 juni 2004)
Eine thebanische Frau — Isabelle Vernet (mezzosopraan)
Achtergronden
George Enescu is in 1910 begonnen aan Oedipe, een lyrische tragedie in vier bedrijven op een libretto van Edmond Fleg [1], maar het heeft tot 1931 geduurd voordat het werk was voltooid, en pas op 10 maart 1936 is het in de Grand Opéra van Parijs in 
première gegaan. Fleg heeft de Sofokles-tragedies van de voorgeschiedenis via Koning Oidipoes [2] tot en met Oidipoes in Kolonos. Op basis van de dreigende voorspellingen van de blinde ziener Tiresias — dat het kind op komst zijn vader zal doden — moet dat kind, dat Jokaste baart uit haar huwelijksgemeenschap met Lajos, te vondeling gelegd worden. Twintig jaar later verlaat Oidipoes zijn pleegouders en onderweg doodt hij in een gevecht de man Lajos, die echter zijn ware vader is. Precies zoals Tiresias dat indertijd had voorspeld. Vervolgens bevrijdt Oidipoes de stad Thebe van de sfinx, die de stad teisterde en daarvoor mag hij in het huwelijk treden met Koningin Jokaste. Als weer jaren daarna de stad wordt geteisterd door de pest, komt Kreoon met de eis van het orakel, de moordenaar van Lajos te zoeken. Zo ontdekt Oidipoes zijn ware afkomst, steekt zijn ogen uit met de gouden speld van Jokaste en verlaat daarna de stad, samen met zijn dochter Antigone, waarna hem asiel wordt verleend door koning Theseus van Athene.
Deze verhalen zijn zeer veelvuldig verbeeld. Als oratroium-opera in 1927 door Igor Stravinski, Oedipous Rex, en in een schitterend gefilmde versie, Edipo Re, door Pier Paolo Pasolini in 1967.
__________
[1] Deze heette in werkelijkheid Edmond Flegenheimer (1874-1963). Hij was Zwitser van oorsprong (Genève) en werkte na zijn studie aldaar in Parijs als theatercriticus, totdat hij zich vrijwillig aanmeldde bij het Vreemdelingenlegioen in 1914. Zijn literaire werk is doortrokken van het thema Jodendom door de eeuwen heen.
[2] De enige van al mijn vertalingen en herdichtingen van de Oidipoes-tragedies die niet Oidipous maar Oidipoes schrijft — en die spelling heeft mijn voorkeur — is P.C. Boutens, wiens vertaling in 1928 bij Wereldbibliotheek is verschenen.
____________
Afbeeldingen
1. De componist George Enescu.
2. Dirigent Lawrence Foster (Foto: Alex Irvin).
3. Zangeres Brigitte Fassbaender.
4. Griekse voorstelling van Oidipoes en de sfinx. Deze afbeelding is gebruikt op het voorplat van de Ooievaar-pocket (nr. 152) uit 1962 met de vertaling van Evert Straat.