Het leven is zwaar en moeilijk (dixit mijn oom Bob) maar soms gloort er licht en hoop. Net als je weer eens denkt dat niemand mijn prachtige artikelen leest omdat sowieso niemand meer kan spellen, laat staan weet dat de wereld ook bestond voor dat dat satanische interweb werd uitgevonden, bespreekt Yra van Dijk de heruitgave van Henri van Boovens Tropenwee in de NRC. Er staat volgens mij maar één fout in en dat is de datering van de oorspronkelijke uitgave op 1903 i.p.v. het correcte 1904. Tot mijn grote vreugde echter heeft een mij tot op heden volstrekt onbekend leger van hardcore Henri van Booven-fans de grote fout ontdekt: Dat Van Dijk de vraag alleen maar stélt of Tropenwee ondanks de vermeende antikoloniale strekking misschien niet ook ouderwets gezellig negentiende-eeuws racistisch is en of dat misschien door redacteur Luc Renders nog iets meer benadrukt had moeten worden, blijkt volstrekt FOUT! In een korte zin gezegd: ‘Zit je aan Henri van Booven, dan zit je aan ons!’ Had nooit gedacht dit nog eens mee te mogen maken! Moet je indenken hoeveel potentiële nieuwe liefhebbers van Van Boovens grote vriend Carel de Nerée dit opleveren! Die Van Booven-fans zijn namelijk een toegewijd volkje:
@Tiesemans ‘Afblijven!!’
@boud_de ‘Donderfuckstraal een eind op met je woke verdwazing.’
@IMerode ‘Blijf van onze literatuur af!!!! Ik zou liever een waarschuwing zien op boeken die woke bevatten.’
@jsshgnt ‘HOU OP!!!’
@JeWeetDit ‘Het simpele antwoord is NEE’
Gister heb ik voor deze fans even bij Scheltema gekeken (zelf mijden ze begrijpelijkerwijs dat helse linkse Amsterdam) en de stapel Tropenweeën was flink geslonken, bijna uitverkocht. Nice!
Tegelijkertijd stromen de bestellingen van Een liefde in Spanje binnen. Ik gaf deze sleutelroman over Carel de Nerée vorig jaar volstrekt onopgemerkt opnieuw uit maar omdat Van Booven, die woke háátte, het zo prachtigmooie stierenvechten erin ophemelt en de lof zingt van Spaanse vrouwen die, zoals Van Booven en al zijn tijdgenoten wisten, temperamentvol, seksueel onderdanig en van nature geneigd zijn de man te dienen, is hij weer helemaal hot. Je zou denken dat lui met vier volgers op Twitter die met volstrekt ongrammaticale zinnen het Vaderland van de ondergang willen redden geen romans kunnen lezen maar het tegendeel blijkt gelukkig waar! Dat hebben Yra van Dijk en de NRC toch mooi bewerkstelligd! Nice! (2). Maar ook hier stank voor dank want deze gerenommeerde geesteswetenschapster en het neutrale krantenmedium blijken fascisten! Kijk maar:
@ItsDonnieVegas : ‘Ga toch in Noord Korea bij een politburo werken, stelletje fascisten.’
@Swiss1962Ch ‘Kom, we creeëren een Cultuurkamer…’
@michel16555 ‘Jullie waren toch fout in de oorlog?’
@DeRederijker6666 ‘Ik zou ze namens jullie in de fik steken en de schrijvers postuum dr bij, stelletje censuurnazi’s’
@IRegel2 ‘Ik kan niet wachten op de dag dat we verlost worden van de linkse fascisten, wat zullen er dan een hoop voor het tribunaal komen te staan!’
@Geskes ‘Hoe zit dat met een krant die in de jaren 30 een Joodse journalist ontsloeg omdat hij te kritisch was op het Duitse nationaal-socialisme? Voorwoord, verbieden of verbranden?’
Ik schrik hiervan! Het is echt niet okay om fascist te zijn en dan voor de NRC te schrijven! Wat zou hun Held Henri hiervan denken? Wacht! Ik zoek het even op in enkele artikelen en boeken over hem. [Auteur af. Er verstrijken ongeveer drie minuten]. Ola! Hier gaat iets niet goed want Van Booven blijkt ook voor de NRC te hebben geschreven! Sterker nog, het beroemde anti-woke manifest Tropenwee blijkt geschreven omdat zijn oom Zaaijer, dan hoofdredacteur van de NRC, regelde dat zijn neef als verslaggever naar Congo kon reizen. Dat is geen jeugdzonde, want daarna bleef hij schrijven voor die verschrikkelijke krant. Wat erg! Maar het kan ook erger, hoewel het leger anti-woke Van Booven-fans dat nu ondertussen vast niet meer verrast: Hij had net als Van Dijk en de NRC spontane fascistische idealen. Sla Charles Vergeers artikel over Arthur van Schendel ‘Een foute broek’ in een oude Parelduiker er maar op na:
‘Het verblijf van Van Schendel in Italië riep overigens toentertijd ook al vragen op. Zo liet de schrijver Henri van Booven (1877-1964) op 19 september 1933 – op briefpapier met opgedrukt briefhoofd ‘Genootschap Louis Couperus’ – de ‘Hooggeachte Heer Van Schendel’ onder meer het volgende weten: ‘Zoals u bekend is, wint de fascistische wereldbeschouwing ook in Nederland veld. Zoudt u zo goed willen zijn mij even in te lichten of gij ook tot enige fascistische partij hier in Nederland behoort? Tot de Italiaanse zal natuurlijk geen buitenlander behoren, maar daar u in Italië woont, en natuurlijk ook de zegeningen van het fascistisch bewind meemaakt, interesseert het mij, die zelf behoort tot de partij van Mussert hier, zéér of wij al of niet geestverwanten zijn.’ Op die vraag had Van Booven ‘liefst per omgaande’ nader bericht ‘daar ik bezig ben hier de vaderlands-voelende auteurs van de rode schreeuwers te scheiden, en ze ter lezing bij ons aan te bevelen.’
De Van Booven-fans wisten dit natuurlijk al, want ik schreef er op diverse plaatsen over, onder meer in het door Renders in de bibliografie van de heruitgave genoemde artikel uit Arabesken uit 2013 of in het voorwoord van de briefwisseling met Hendrik de Vries. Ik heb meer onderzoek naar Van Booven gedaan dan me lief is maar heb nooit ontdekt hoe het precies zat met dat lidmaatschap. In een noot in voorgenoemd artikel verwijs ik naar een brief van Van Booven aan de, dan ook heel foute, Jeanne Reyneke-van Stuwe uit februari 1939. Ik heb die brief even niet paraat meer hier en ga er niet apart voor naar het Letterkundig Museum nu maar het lijkt me dat hij toen nog lid was. Op nadrukkelijk antisemitisme heb ik hem in deze jaren, wel in eerder jaren, kunnen betrappen. Toen de oorlog uitbrak in 1940 bevond hij zich samen met zijn Joodse vrouw in Italië en beiden zijn toen gevangen genomen. Het hoe en wat weet ik daar niet van, maar een overtuigd fascistisch antisemiet zou zoiets vermoedelijk niet zijn overkomen. Volgens de familieoverlevering is Van Booven met Mussert op vuist geweest omdat hij hem niet kon uitstaan of om andere reden ruzie met hem had. Dat Mussert, die ook best anti-woke was, overigens wel hield van Couperus (die niet woke maar queer was) kan blijken uit het gesigneerde exemplaar (nr. 16 v.d. 1000) van Leven en werken van Louis Couperus (1933) dat Van Booven aan Mussert schonk (particuliere collectie). Het is mogelijk dat Van Booven lid werd van de NSB via of op aandringen van zijn nogal foute schoonzoon De Vries. Het is hoe dan ook een kortstondige fase geweest. Kortstondig fascisme is ook niet okay, I know, been there done that, maar als je het in plaats van met debiele twitterberichten kan verwoorden in grammaticale volzinnen is het toch anders. Lees maar hoe Oliver Kerkdijk het in zijn zeer lezenswaardige artikel over Van Boovens Sproken (1907) in Wormwood (nr. 37, Autumn 2021) verwoordde:
A mercifully short albeit bizarre interbellum episode in need of mentioning is Van Booven’s brief membership in the early 1930s of the N.S.B., the Dutch National Socialist Movement. Why someone who was married to a Portuguese-Jewish noblewoman – they remained together until his death – would join Anton Mussert’s affiliate of the Reich, is anybody’s guess. Perhaps Van Booven, at least partly blind to or in silent denial of its core ideology, had been drawn to the party’s Germanic-inspired cultivation of the strong, healthy body and to its emphasis on a disciplined lifestyle for the young. Or he may have regarded the budding sociopolitical movement as a stronghold against communism. We will perhaps never know, unless one day what has survived of Van Boovens diaries is published. (According to Sander Bink, the author kept one most of his life.) Whatever the case may be, if anything, the human condition teaches us one lesson: ever elusive is the untainted blazon.
Dat soort Shakespeariaanse uitsmijters vind je niet op Twitter, dat je sowieso nu écht uit moet zetten om je zojuist bestelde exemplaren van Tropenwee en Een liefde in Spanje te lezen. Fascist!
Geweldig stuk.