The Faber Pocket Guide to Wagner wordt op telegraph.co.uk aangeprezen als ‘probably the best introduction ever written to this most complex of composers’. Applaus is er vooral voor het feit dat auteur Michael Tanner op geen enkele wijze Wagners antisemitisme onder het tapijt veegt, maar tegelijkertijd wel korte metten maakt met de onbenullige maar door sommigen nog steeds in ernst gekoesterde opvatting dat het ontstaan van het nazisme kan worden herleid tot het moment dat de 16-jarige Adolf Hitler in 1905 voor het eerst een uitvoering van de opera Rienzi bijwoonde.
The Faber Pocket Guide to Wagner
The Faber Pocket Guide to Wagner wordt op telegraph.co.uk aangeprezen als ‘probably the best introduction ever written to this most complex of composers’. Applaus is er vooral voor het feit dat auteur Michael Tanner op geen enkele wijze Wagners antisemitisme onder het tapijt veegt, maar tegelijkertijd wel korte metten maakt met de onbenullige maar door sommigen nog steeds in ernst gekoesterde opvatting dat het ontstaan van het nazisme kan worden herleid tot het moment dat de 16-jarige Adolf Hitler in 1905 voor het eerst een uitvoering van de opera Rienzi bijwoonde.
Dat afrekenen met vooroordelen omtrent Hitler en Wagners ‘Rienzi’ blijkt nog steeds nodig te zijn, en dat zal tot in lengte van dagen zo blijven.
Overigens past de kwaliteit van ‘Rienzi’ wel bij die van Hitler: in beide gevallen is die non-existent.
In wezen is de bovenstaande zin al te veel eer, aangezien de muziek van dat opus alle eraan bestede woorden vuil maakt.
De legende van Wagner en Hitler zal een lang leven beschoren blijven, aangezien die valt in de categorie affectieve preoccupatie, en derhalve nauwelijks effectief te bestrijden zal blijken.
Soortgelijks wordt beweerd over Friedrich Nietzsche’s ‘Übermensch’-theorie: hij werd niet zelden als een voorloper van het nazidom gekenschetst. Al dergelijke mythen zijn nonsens, niet meer maar helaas ook niet minder.
En zo kunnen we doorgaan, ook waar dergelijke verbindingen niet of nauwelijks worden gelegd. Hoe dikwijls werd er een deel uit een symfonie van Anton Bruckner gespeeld als de mofse Wochenschau weer eens liet zien wat Albert Speer aan megalomane bouwwerken had ontworpen.
Wordt de filosofie van Nietzsche door die onterecht geconstrueerde verbinding meer of minder interessant? Zijn de symfonieën van Bruckner sedertdien in een kwade reuk komen te staan? Gelukkig niet.
Maakt zo’n abject stuk als ‘Rienzi’ de componist Richard Wagner minder geniaal? Vanzelfsprekend niet.
Méér geniaal dan toch ook niet. Klonterige, stroperige blokjesmuziek met hysterische wijven en protserige mannetjes.
Zwaar overschat.
Dixi.