Twee Janácek-opera’s op één avond via Mezzo-televisie

Tsjechisch meesterschap
Het is al bijna een waarachtge traditie geworden bij tal van officiële zendgemachtigden in binnen- en buitenland — bij radiozenders overigens relatief veel meer dan via de kijkbuisinstanties — om tijdens de zaterdagavond een vorm van muziektheater op het programma te zetten, en meestal is dat een opera, een enkele keer een operette, om over musicals hier maar te zwijgen, aangezien dat een genre is dat niet tot het fin de siècle behoort, al waren er in die periode tal van voorstellingen die men als zodanig had kunnen kwalificeren.
En terwijl de goden hun Donner und Blitze over het kijk- en luistervolk uitstorten in het vierde deel van Wagners tetralogie in New York en voor alle niet aanwezigen dit via BBC Radio 3 doen, en er op andere radiozenders driftig wordt geconcurreerd: Monteverdi tegenover Donizetti — nee, we hebben, wonder boven wonder, voor die avond nog geen Händel-opera gesignaleerd —, kan de geïnteresseerde fin de siècle-adept via Mezzo-televisie op zaterdag 25 april, in het avondprogramma van Mezzo-televisie tussen 20:oo uur en even na middernacht twee opera’s achtereen tot zich laten komen van de ronduit geniale Tsjechische muziekmeester Leoš Janácek (1854-1928) bekijken en beluisteren: Katja Kabanova uit 1921 en Jenufa, voltooid in 1903.

Naar Ostrowski’s stuk Het Onweer
Katja Kabanova is een muziekdrama in drie bedrijven van de Tsjechische componist Leoš Janácek (1854-1928) te zien op de muziekzender Mezzo-televisie in een uitvoering door het Londens Philharmonisch Orkest onder leidig van Andrew Davis, opgenomen in 1988 door Derek Bailey. Voor de solisten en andere medewerkenden verwijzen we u naar het betreffende onderdeel van de website van Mezzo-televisie.
Het libretto voor Katja Kabanova is afkomstig van Vincenc Cervinka (1877-1942) en is gebaseerd op het toneelstuk Het Onweer uit 1859 van Aleksandr Ostrovski (1823-1886), die als stichter van het klassieke Russische toneel geldt. De eerste uitvoering van deze opera werd gegeven op 23 november 1921. Een jaar daarna dirigeerde Otto Klemperer (1885-1973) in Keulen de eerste Duitse versie in de vertaling van Kafka-vriend en -biograaf Max Brod (1884-1968).

Het verhaal
Katja is getrouwd met Tichon Kanabov, een wat zwakke man die door zijn moeder, Kabanicha, in hoge mate wordt overvleugeld. Zij zendt zoonlief op reis en Katja is niet in staat om dat te verhinderen, al wil ze dat zeker om door de aanwzigheid van manlief haar liefde voor een andere man beter te kunnen onderdrukken.
Samen met Varvara, een pleegzus van haar man, sluipt ze het huis uit en ontmoet Boris, een neef van de altijd ruzie zoekende Dikoi. Varvara ontmoet bij die gelegenheid ene Koedrjasj. Als er een onweer opsteekt, zoeken ze allen ergens onderdak.
Na terugkeer van Tichon is Katja helemaal uit haar gewone doen. Voor alle aanwezigen bekent ze dat is vreemdgegaan en vlucht. Boris vertelt haar dat hij naar Siberië is overgeplaatst, waarop Katja zich vertwijfeld in de Wolga stort. Tichon beschuldigt daarop zijn moeder van moord.
Deze opera zal door Mezzo-televisie in de zomermaanden nog tweemaal worden herhaald: allereerst op 30 juni, vanaf 17:00 uur ’s middags en dan op 23 juli, vanaf 10:00 uur in de ochtend.

Jenufa
Op 17 februari 2007 is op dit cultuurweblog een artikel verschenen met informatie over de opera Jenufa, die toen van dezelfde componist via tal van Europese radiozenders werd overgenomen uit de New Yorkse Metropolitan Opera. Daarbij ging het toen weliswaar niet om dezelfde uitvoering die men op zaterdag 25 april via Mezzo-televisie kan horen èn zien, maar alle gegevens met betrekking tot het verhaal, het ontstaan en de ontwikkeling van het werk nadat het idee eenmaal bij  de componist had postgevat, blijven dezelfde. Over de medewerkenden daarentegen valt weer meer te lezen op het onderdeel met de gegevens over het televisieprogramma via Mezzo op de bewuste zaterdagavond. Die vindt u het snelst door hier te klikken.
In dit geval gaat het om een opname uit 2001, in de regie van Derek Bailey, opnieuw met het London Philharmonic Orchestra met dirigent Andrew Davis.
Dit muziekdrama met beeld en geluid zal door Mezzo-televisie op zondag 3 mei aanstaande, vanaf 17:00 uur in de namiddag nog een keer worden uitgezonden.
____________
Afbeeldingen
1. De componist Leoš Janácek.
2. Vincenc Cervinka, de librettist voor Janáceks Katja Kabanova.
3. Aleksandr Ostrovski, de vader van het Russische toneel, schreef het oorspronkelijke stuk Het Onweer in 1859. Portret uit 1871, geschilderd door Vasili Grigorjevitsj Perov (1833-1882).