Ronde herdenking(en)
Voor een veelzijdig begaafde neuroticus – een conditio sine qua non voor de praktische mogelijkheid tot het componeren van het overgrote gedeelte binnen het oeuvre van Gustav Mahler (1860-1911) – zet ik hier, graag en ook in volle overtuiging, mijn afkeer, jegens het alom gepraktiseerde ronde getallen-fetisjisme, opzij. Dit mede om de lezers van dit elektronische medium erover te informeren dat er met ingang van zaterdag 14 mei op tal van Europese radiozenders uiteenlopende elementen uit het oeuvre van deze meester bij uitstek, te beluisteren zullen zijn. Hier en daar doet ook een televisiezender mee, waarbij het dan in principe minder gaat over de muziek, maar vooral om de mens Gustav Mahler en zijn innerlijke verscheurdheid, die dit oeuvre overigens mogelijk heeft gemaakt.
Dat ronde getallen-element speelt in dit geval dan ook een ondergeschikte rol, zeker als we bedenken hoe dikwijls er een cyclus met alle, respectievelijk de belangrijkste – dan wel op enigerlei wijze bij elkaar horende – symfonieën van dit genie uit de cultuur van het fin de siècle, met vooral in elkaar overvloeiende elementen uit de diverse disciplines der kunsten, in tal van luister-media worden voorgesteld.
Beknopte weergave
Zelfs met flink wat meer informatie dan de gemiddelde luisteraar, over radioprogramma’s in binnen- en buitenland, is het ondoenlijk om alles op te sommen wat er aan Mahler-composities, of delen daaruit, wordt uitgezonden in de landen van West-Europa. Voorts kunt u hier, althans deze keer, geen toelichtingen of saillante details verwachten, alleen al omdat dit veel, en hier en nu zelfs te veel, voorbereiding zou vereisen. Daarom houden we het hier beknopt, mede omdat enkele van de voorgestelde werken op deze elektronische cultuursite – en/of op eraan gelieerde andere sites – reeds enigszins tot zeer nader zijn voorgesteld.
De regionale Duitse radiozender NDR Kultur presenteert op zaterdag 14 mei, ’s avonds tussen 22:00 uur en 22:00 uur, een aflevering van het programma Prisma Musik. Deze keer is het thema Gustav Mahler zum 100. Todestag — ausgenommen für längere ohren nicht. Frank Corcoran beluistert daarin de Eerste Symfonie. Op 23 augustus 2006 hebben we op deze site een uitgebreid artikel over die symfonie, bijgenaamd Der Titan, afgedrukt onder de titel Natuurliefde als katharsis – Mahlers Eerste als zelfanalyse.
Variaties op het thema
Direct in aansluiting, tussen 22:00 uur en middernacht, presenteert dezelfde zender een aflevering van het muziekprogramma Variationen zum Thema. Daarin passeren (Un)vollendete Werke von Mahler de revue: als eerste het Pianokwartet in a uit 1874. Tevens wordt — naar het zich laat aanzien, want met het oog op de lengte van het programma gaan we er van uit dat hier een complete versie betreft – de Symfonie nr. 10 in Fis gespeeld. Als het inderdaad om een volledige versie gaat, let u – vooropgesteld dat u gaat luisteren – dan op wie de completering van de schetsen tot volwaardige symfonie heeft gerealiseerd.
Negende Symfonie
Op zondag 15 mei mag u een symfonie, een discussie over een andere symfonie, en – voor een klein, want een kwartier durend, gedeelte overlappend – de uitvoering van een liederencyclus verwachten.
Relatief vroeg in de middag – anders gezegd: op de gebruikelijke tijd van Radio 4 voor het Middagconcert, deze keer van de Avro – kan ieder die het wil en over een ontvanger voor radiouitzendingen beschikt, luisteren naar een uitvoering van de Negende Symfonie van Mahler, uit te voeren door het Concertgebouworkest dat al geruime tijd beschikt over het ridicule, want – zeker in de tweede helft van de twintigste en al helemaal in de éénentwintigste eeuw – pijnlijk anachronistische adjectief koninklijk. Voor deze gelegenheid wordt het ensemble geleid door Bernard Haitink, die volgens velen geldt als de Mahler-dirigent bij uitstek, en zeker in combinatie met het ensemble in kwestie. Gelukkig zijn er ook kritische luisteraars, zowel onder het publiek, alsook onder collega’s van Haitink, alsmede tussen nog levende componisten en dito recensenten, die in het geheel niets interessants en/of aantrekkelijks kunnen ontdekken in de interpretaties van Haitink.
Over deze Negende Symfonie kunt u eveneens op dit cultuurweblog een uitgebreide toelichting met parafernalia vinden, welke onder de titel Mahlers Negende: Vaarwel aan een leven en aan een cultuurtijdperk is gepubliceerd op 10 januari 2007.
Discovering music
Diezelfde dag begint, in de vroege avonduren – om 18:00 uur onze tijd – op BBC Radio 3 een nieuwe aflevering van het programma Discovering music. Daarin wordt gediscussieerd over Mahlers Tweede Symfonie. De deelnemers aan de discussie zijn Jeremy Barham, Leslie Chamberlain en Colin Matthews. De presentatie wordt verzorgd door Stephen Johnson. Het programma duurt tot 19:30 uur.
Die Tweede Mahler-symfonie draagt de benaming Auferstehung (weder)Opstanding, die er mede – dat wil zeggen naast het inhoudelijke – voor heeft gezorgd dat dit werk in spirit(ual)istische kringen hoog aangeschreven staat.
Over die symfonie kunt u meer lezen in een artikel op de redactioneel aan Rond1900.nl gelieerde site Tempel der Toonkunst, gepubliceerd op zondag 21 februari 2010.
Des Knaben Wunderhorn
Arte-televisiedoet eveneens mee in de door ons als Mahler-zevendaagse gekwalificeerde – doch elke officiële status dienaangaande ontberende – reeks uitzendingen op radio en televisie. Op zondag 15 mei kunt u kijken en luisteren naar een versie van de cyclus Des Knaben Wunderhorn van dezelfde noten- en klankentovenaar, maar gepresenteerd door een dirigent die de situatie graag als een magisch moment ten tonele voert.
Twee solisten treden op met het Cleveland Orchestra onder leiding van Pierre Boulez. Twee vocale solisten doen voor die gelegenheid mee: de mezzosopaan Magdalena Kozená en de bariton Christian Gerhaher.
Volgens onderzoekers van een radiozender die zich regelmatig hebben beziggehouden met het oeuvre van Gustav Mahler, staat het beste artikel over deze materie onder meer op deze site, gepubliceerd op 25 februari 2010.
Zevende Symfonie
Simone Young, chef-dirigent van de Hamburgische Staatsoper, leidt, op maandag 16 mei, de Philharmoniker Hamburg in een uitvoering van Mahlers Zevende Symfonie (Das Lied der Nacht). In dat opus gebruikt Mahler voor de tweede keer een batterij koebellen; de eerste keer was in de Zesde (Tragische).
Hoewel de directietechniek van deze oorspronkelijk Australische dirigente nogal agressief-sabelend is, mag men vooralsnog hopen dat de uitvoering wat meer melodisch genuanceerd zal zijn dan sommige, door cerebraal machismo gestuurde, versies onder leiding van diverse mannelijke collega’s van Simone Young.
Mahlers leven door zijn liederen
Op dinsdag 17 mei moet men zich opnieuw wenden tot de Duitse radiozender NDR Kultur als men op de Mahler-stroom wil worden meegevoerd. Om 21:00 uur die avond begint daar een aflevering van het programma Welt der Musik. Daarin vindt een colloquium plaats met de bariton Thomas Hampson, die niet alleen veelvuldig Mahler-liederen heeft voorgedragen, maar die tevens masterclasses heeft gegeven waarin deze zijn behandeld.
De meeste van deze liederen zijn, terecht, onsterfelijk geworden, en ze zouden dat moeten en wellicht kunnen blijven indien deze niet inmiddels van binnenuit gevaarlijk bedreigde cultuuruitingen – door de slechtste categorie mensen die er bestaat: politici – op de tocht zouden komen te staan. Als deze lieden hun barbaarse destructie-drift konden intomen, zouden deze en aanverwante uitingen van cultuur wellicht deze eeuw nog kunnen overleven. Vooralsnog ziet het er niet naar uit dat deze het pas ingezette decennium zullen overleven.
Mahler’s life through his songs — Kolloquium mit Thomas Hampson luidt de titel van het radioprogramma in kwestie dat komende dinsdag tot 22:00 uur duurt.
____________
Afbeeldingen
1. Gustav Mahler. Tekening van Elzo Smid, Groningen, 1987. Collectie Heinz Wallisch, tevens ©.
2. Bariton Christian Gerhaher.
3. Bariton Thomas Hampson. (Voorzijde van het tekstboekje van de Teldec Classics-cd Lieder aus Des Knaben Wunderhorn.)
(wordt snel vervolgd)