4 april 2016 – Dit jaar wordt gevierd dat De Amsterdamse School honderd jaar bestaat. De man die deze term bedacht was de architect Jan Gratama. Dat is welbekend. Volstrekt onbekend is waarschijnlijk dat deze Gratama, via zijn broer Gerard, ook in de kringen rond Carel de Nerée verkeerde. Jan Gratama is een van die slechts enkelen geweest die het werk van De Nerée al tijdens diens leven goed heeft gekend. Zo schrijft de moeder van de kunstenaar in 1910, tijdens de voorbereidingen van de eerste De Nerée-tentoonstellingen, aan de kunstcriticus Albert Plasschaert: ‘Jan Gratama gaf ik u op als een mij voorkomend zeer bevoegd beoordelaar.’ In verband met de in voorbereiding zijnde De Nerée-biografie zoeken wij al heel lang naar gegevens over het leven van Jan Gratama voor 1909, het jaar van overlijden van De Nerée. Naast wat er online te vinden is konden we enkel vinden dat hij, tot 1903, wanneer hij Den Haag inruilt voor Amsterdam, bij broer Gerard in de Riouwstraat woonde. Hij heeft echter ook geschilderd, maar deed hij dat al in deze jaren? En zo ja, wie heeft dat werk? Heeft zijn broer Gerard misschien ook een portret van hem gemaakt, zoals hij dat van Carel en Frans de Nerée ook heeft gedaan? Wie heeft er een foto van Jan Gratama rond 1900? Heeft hij Henri van Booven ook gekend? Of Couperus? Wie heeft brieven of documenten van Gratama uit deze jaren? Wie het weet of heeft mag het zeggen. Bij voorbaat grote dank! Reacties op sjbink@hotmail.com.
Gratama komt voor in het boek van David Keuning, Bouwkunst en de Nieuwe Orde. uitgeverij Vantilt. Collaboratie van Nederlandse architecten in de oorlog.