In de nacht van maandag 5 op dinsdag 6 januari — tussen 01:05 uur en 03:30 uur — presenteert het eerste Duitse publieke televisienet ARD/Das Erste nogmaals de verfilming uit 1959 van Thomas Manns roman Buddenbrooks. Twee jaar geleden was deze rolprent bij het concurrerende Zweite Deutsche Fernsehen te zien.
Enorm succes
In een tamelijk uitgebreid artikel dat op 17 december 2006 in dit eigenste elektronische tijdschrift is gepubliceerd, ben ik uitgebreid ingegaan op de achtergronden van Thomas Manns boek dat — gereed in 1900, doch pas een jaar later in oktober uitgekomen — een overrompelend succes ten deel zou vallen, waarvan de Nobelprijs voor Literatuur niet de slechtst denkbare onderscheiding voor de geniale en tegelijkertijd ijdeltuiterige verteller is geweest. Al is ijdelheid in enigerlei vorm vrijwel geen enkele publicerende scribent vreemd; bovendien mag je met een gerust hart het eigen kunnen hoog inschatten als je op je vijfentwintigste een dergelijk werk met een hoge intrinsieke literaire waarde kunt presenteren. Inmiddels is de roman het meest succesvolle omvangrijke stuk Duitstalige literatuur in het Noorden van de Bondsrepubliek.
Dat dit besef, zo kort na het overlijden van de auteur op 12 augustus 1955, nadrukkelijk leefde, heeft er ongetwijfeld toe geleid dat diens dochter Erika werd gevraagd mee te schrijven aan het draaiboek van Harald Braun en Jacob Geis. Ze heeft daarvoor flink wat ingrepen verricht, die volgens haar zouden leiden tot een betere film. Toch heeft ze daarvoor ook kritiek moeten incasseren, en het is nog maar de vraag — en dat zal het ook blijven — of Papa het resultaat zou hebben kunnen waarderen.
De muziek voor deze film in zwart/wit werd geschreven door Werner Eisbrenner (1908-1981), die vooral bekendheid genoot als filmcomponist.
Vertaling in beelden
Of de nieuwste verfilming door Heinrich Breloer — als interpretatie vrij algemeen afgeslacht door de kritiek — nog weer meer interesse voor het boek weet te genereren, zal pas over enige tijd blijken, aangezien deze film nog maar een goede week in de Duitse bioscopen draait. Eind dit jaar zal de ARD — die het project mede heeft gefinancierd — deze film in afleveringen op het huiskamerscherm brengen. Pas dan kan worden vastgesteld of de consumptie van de kleurenpracht op de beeldbuis eventueel spectaculaire verkopen van het boek tot gevolg heeft. Uitgeverij Fischer zal ongetwijfeld tijdig een paperbackeditie met foto’s uit de film in een relatief hoge oplaag, en daardoor voor weinig geld, op de markt brengen.
Film uit 1923
Het zou interessant zijn om de eerste rolprent, die door Gerhard Lamprecht naar de roman Buddenbrooks is gemaakt, in 1923 — zo nodig in een gerestaureerde versie, dan wel delen eruit —, in de periode van de presentatie van Breloers film aan het televisiekijkerspubliek voor te stellen. En als de film in een zo slechte staat verkeert dat dit bijna onmogelijk, respectievelijk veel te duur, zal blijken, dan moest één van de cultuurrubrieken van de Duitse televisiezenders — en in dat geval kan dat best bij de concurrentie van de ARD — maar een aardige bijdrage daarover samenstellen, het liefst met beelden uit de drie navolgende speelfilms. Dat levert niet alleen een fraai en interessant deel-overzicht van de twintigste eeuwse Duitse filmindrustrie op, maar de vergelijkingen die dan kunnen worden gemaakt met betrekking tot de overeenkomsten en de afwijkingen in de vier verschillende visies op dat boek kunnen dan binnen dat éne kader beter worden bekeken.
Plaatwerk met tekst
Nog mooier zou het zijn als er een rijk geïllustreerd boek over al die vier verschillende verfilmingen van de laatste vijfentachtig jaar zou kunnen verschijnen. Dat zal niet alleen de filmliefhebbers bekoren, maar tevens de bewonderaars van een der belangrijkste Duitstalige schrijvers van de twintigste eeuw. Gebrek aan belangstelling voor zo’n product zal geen van de betrokkenen hoeven te vrezen: alle zichzelf en de literatuur respecterende critici, feuilletonredacteuren en cultuurjournalisten zullen daar reeds voor de verschijningsdatum ruime aandacht aan schenken.
Bij leven en welzijn van deze onvolprezen elektronische cultuurkrant zult u dan ook in deze kolommen volgens alle regelen der kunst worden geïnformeerd.
_____________
Afbeeldingen
1. Thomas Mann met op de achtergrond het Empire State Building.
Detail uit een foto op het stofomslag van Thomas Mann: Meerfahrt mit Don Quijote — Ein Tagebuch aus der Zeit der Luxusliner; mit einer Übersicht und Photographien von sämtlichen Atlantikreisen des Verfassers. (Stalling Verlag, Oldenburg – Hamburg – München, 1980.)
2. Erika Mann (1905-1969) paste de roman van Papa aan voor de film van 1959.
3. Voorzijde van de dvd-versie van Alfred Weidenmanns Buddenbrooks uit 1959.