Herdenking
Jean Sibelius, de bekendste en zonder enige twijfel beste componist uit de geschiedenis van Finland, was de man die vond dat je geen aandacht moest schenken aan critici, en hij voegde eraan toe dat er voor een criticus nog nooit een standbeeld was opgericht. Gelijk heeft hij, wat dat laatste aangaat, maar voor de volledigheid zij er nog maar eens op gewezen dat er ook tal van critici zijn (geweest), die de mening zijn toegedaan dat je aan bepaalde componisten maar beter geen aandacht kon schenken, omdat het pure tijdverkwisting is. En hoewel ik in diverse gevallen eveneens tot die categorie van (muziek)scribenten behoor, heeft Jean Sibelius altijd mijn aandacht gehad nadat ik, alweer meer dan een halve eeuw geleden — de componist moet toen nog in leven zijn geweest — voor de eerste keer zijn Vioolconcert had gehoord.
Composer of the week
Nu het op 20 september alweer vijf decennia is geleden dat Sibelius is overleden en programmamakers hun ziel en zaligheid — vooropgesteld dat zulke terminologie passend is voor de makers in kwestie — aan een onverbiddelijke en al evenzeer onuitroeibaar ronde getallen-fetisjisme hebben gekoppeld, mag men zich niet verbazen dat tal van radiozenders, van het Belgische Klara, via diverse andere zendgemachtigden in Europa, waaronder ook Neerlands Radio 4, tot en met de vaste rubrieken van BBC Radio 3. Allereerst kan iedereen, die dat maar wil, tussen aanstaande maandag 17 en vrijdag 21 september, zoals gebruikelijk luisteren naar het programma Composer of the week. U krijgt (zelfs) geen (troost)prijs als u in één keer goed raadt wie dat in het kader van die programmareeks die volgende vijf werkdagen zal zijn. Zoals gebruikelijk is, worden de afleveringen van deze programma’s tussen 13:00 uur en 14:00 uur uitgezonden, en wordt de aflevering van die middag nog dezelfde avond, steeds tussen 21:45 uur en 22:45 uur herhaald.
Afternoon on 3
In aansluiting op het Composer-programma volgt tussen 14:00 uur en 18:00 uur de reeks muziekprogramma’s Afternoon on 3. De helft van die vier uur — tussen 15:00 uur en 17:00 uur — wordt gedurende vijf dagen ingeruimd voor de werken van Jean Sibelius en zijn grote voorbeelden Vader Bach 1685-1750) en Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847), alsmede enkele van zijn tijdgenoten, onder wie Modest Moessorgski (1839-1881) als oudste, gevolgd door Johannes Brahms (1833-1897) en Edvard Grieg (1843-1907) — die de afgelopen weken ook zeer veel aandacht op tal van radiozenders heeft gekregen —, nog aangevuld met Béla Bartók (1881-1945).
Gedurende die programma’s worden alle zeven symfonieën en de koorsymfonie Kullervo opus 7 uit 1892 uitgevoerd. Voor al deze acht werken voor en/of met orkest kunt u luisteren naar het Fins Radio Symfonie Orkest onder leiding van Sakari Oramo. De naam doet reeds vermoeden dat het hier om een (latere) landgenoot van de componist gaat. Deze dirigent werd in 1965 te Helsinki geboren. Hij begon zijn muzikale carrièreals als violist en was enige tijd concertmeester van het orkest dat hij nu als dirigent — als enige vaste kracht in die functie, sedert 2003 — door die acht symfonische werken van de Grootmeester van de Finse muziek moet loodsen.
Kullervo en de symfonieën
Op maandag 14 september wordt Kullervo gespeeld na een werk van Bartók — Kossuth — en de Lyrische stukken van Grieg. Voor deze symfonie heeft de dirigent niet genoeg aan alleen een orkest, maar heeft hij twee zangsolisten en een koor nodig. Ze zijn gevonden in de personen Ekaterina Gubanova, mezzosopraan, en de bas-bariton Yuha Uusitalo. Het koor wordt in de gegevens van het bewuste BBC-programma aangekondigd als YL Men’s Choir.
Op dinsdag speelt hetzelfde orkest onder leiding van dezelfde maestro de Eerste, op woensdag de Tweede en Derde symfonie, op donderdag de Vierde en de Vijfde, waarna de Zesde en de Zevende voor de laatste van de vijf dagen overblijven.
Ook op de Duitse radio wordt ruim aandacht gegeven aan de herdenking van de 50ste sterfdag van Jean Sibelius. Vanaf 17 september, maar vooral rond 20 september zullen de diverse radiostations muziek van Sibelius uitzenden. Ook zal de Sibelius- specialist Tomi Mäkelä aan het woord komen in diverse interviews. Wie beschikt over een satellietontvanger kan de uitzendingen in CD-kwaliteit volgen.
Voor een nader overzicht: zie de website van de Duitse Sibelius vereniging: http://www.sibelius-gesellschaft.de
En we kunnen hier aan de door u genoemde, Duitse zendgemachtigden, ook nog de Nederlandse klassieke muziekzender Radio 4 toevoegen, evenals de Belgische collega’s van Klara.
Op Radio 4 worden maandagmiddag liederen van Sibelius uitgezonden, Klara komt ’s avonds met de Tweede Symfonie en het Strijkkwartet in d, opus 56. Neerlands Radio 4 zendt dinsdagmiddag eveneens die Tweede Symfonie uit: het betreft in dat geval een opname van de 15de dezer van een uitvoering door het Residentie Orkest onder Neeme Järvi. Die Tweede is nog altijd de meest populaire van Sibelius’ symfonieën, al schuilt tevens juist in dit opus het grootste gevaar voor pompositeit en bombastiek, elementen, waarvan het oeuvre van deze Fin hier en daar weliswaar niet vrij is, maar het ligt aan de uitvoerenden hoezeer die aspecten uit dat oeuvre voor het voetlicht komen en in de richting van de toehoorders worden gestuwd, met als eerste verantwoordelijke daarvoor de dirigent. Dat was, is en zal vooralsnog ook wel even zo blijven.
Kortom, de primus inter pares van de Finse klassieke muziek is zeer goed vertegenwoordigd bij de vele beluisterbare zendgemachtigden, maar van een overaanbod kunnen we niet spreken, en dat is maar goed ook, want men dient te beseffen dat overdaad (dikwijls alleen maar) schaadt.