De gemeente Roermond, geboorteplaats van de grootmeester van de neogotiek, heeft 2007 uitgeroepen tot Pierre Cuypers-jaar. Dit evenement wordt opgeluisterd met stadswandelingen, voordrachten, manifestaties en drie tentoonstellingen over de belangrijkste Nederlandse architect van de negentiende eeuw.
De eerste expositie is nog tot en met 13 januari te zien in het woonhuis van Cuypers te Roermond, dat tegenwoordig dienst doet als Stedelijk Museum. In de tentoonstelling ‘Architect Pierre Cuypers (1827-1921), vernieuwer vanuit het verleden’ staat, behalve het huis zelf, zijn vroege werk centraal. Cuypers bouwde het pand in 1853 om er te wonen, te werken én om zijn ideeën over architectuur en samenleving te tonen en te manifesteren.
De twee andere tentoonstellingen, te bezoeken tot en met 6 januari, vinden plaats in het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rotterdam en Maastricht. De dubbelexpositie met de titel ‘Cuypers. Architectuur met een missie’ belicht twee cruciale jaren in de carrière van de architect.
In Rotterdam staat het jaar 1877 centraal. Cuypers bereikt dan de leeftijd van vijftig jaar en werkt aan de twee meest bediscussieerde publieke gebouwen van de negentiende eeuw: het Centraal Station Amsterdam en het Rijksmuseum. Hij bouwt en restaureert kerken, heeft een absurd reisschema, leidt meerdere kunstwerkplaatsen en is net benoemd tot Rijksbouwmeester. In deze periode ligt hij zwaar onder vuur, maar dit staat een indrukwekkende productie, waarbij Cuypers als totaalregisseur optreedt, niet in de weg. De tentoonstelling laat met tientallen schetsen, tekeningen, boeken en foto’s de belevingswereld en energie van Cuypers zien. Daarnaast wordt er een verzameling van altaren, bidstoelen, beelden en ander kerkinterieur in de tentoonstelling bij elkaar gebracht.
Het Nai Maastricht belicht het jaar 1897, waarin de zeventigjarige Cuypers zich voornamelijk bezighoudt met de ‘restauratie’ van Kasteel De Haar. De expositie toont voornamelijk de ontwerpgeschiedenis van het slot. Bij De Haar ging het Cuypers om het creëren van een ideale toestand: een verbeterde werkelijkheid. Het werd een geheel nieuw ‘Gesamtkunstwerk’ en met een duizelingwekkend aantal tekeningen ook zijn best gedocumenteerde project.
De tentoonstellingen gaan begeleid van een aantal publicaties: P.J.H. Cuypers 1827-1921. Het complete werk (€ 59,50) en de dissertatie P.J.H. Cuypers en de introductie van het gotisch rationalisme in Nederland (€ 44,50) van Aart Oxenaar (beide uitgegeven door NAi Uitgevers, Rotterdam). Bovendien verscheen er bij Waanders een biografie (€ 39,95) van de architect, geschreven door Wies van Leeuwen.