Cultuur rond 1900

Onserieuze kitsch uit 1885 — over Bel-Ami van Guy de Maupassant

Op 18 augustus 1886 schrijft Vincent van Gogh aan zijn broer Theo dat hij net de nieuwe roman van Guy de Maupassant, Bel-Ami (1885), gelezen heeft. Een jaar later noemt hij het boek een ‘meesterwerk’. Deze immens populaire roman (hij werd in vier maanden tijd zevenentwintig keer herdrukt) beschrijft hoe een plattelandsjongen, Georges Duroy, in Parijs op corrupte wijze hogerop probeert te komen. Als een ware Casanova weet hij allerlei vrouwen van stand voor zich te winnen, waardoor hij zich uiteindelijk opwerkt tot hoofdredacteur van een krant, en miljonair wordt. […]

De prerafaëlieten als avant-garde — Een overzichtstentoonstelling in Tate Britain

Deze maand is het 164 jaar geleden dat de Pre-Raphaelite Brotherhood werd opgericht. Dit Londense gezelschap van schilders en schrijvers heeft een stempel gedrukt op de Engelse kunst en literatuur uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Vanaf woensdag 11 september is er in Tate Britain een grote tentoonstelling gewijd aan deze kunst, die aanvankelijk als erotische kitsch werd weggezet, maar sinds een aantal decennia weer op waarde wordt geschat. […]

Een Vlaming over Swinburne, alias ‘Swine-burner’

De twee Boerenoorlogen die rond 1900 in Zuid-Afrika werden uitgevochten, leidden tot felle polemieken in West-Europa, ook in dichtvorm. De patriottische strijdsonnetten van Algernon Charles Swinburne, die uiteraard de kant van de Engelsen koos, werden van felle repliek gediend door Nederlanders én Vlamingen, zoals de notaris en amateur-folklorist Hendrik Persyn (1857-1933). […]

Een Vlaamse ‘Lady of Shalott’

De vrouwe van Shalott, wie kent haar niet? Het op een dertiende-eeuwse Italiaanse novelle geïnspireerde gedicht van Alfred Tennyson uit 1833, dat de tragische geschiedenis van deze middeleeuwse jonkvrouwe verhaalt, is — zo niet om zichzelf, dan toch zeker door haar prerafaëlitische illustraties — beroemd geworden. De cultus van de Lady of Shalott was geen exclusief Brits verschijnsel, wat eens te meer blijkt nu er een Belgische variant van de vrouwe is opgedoken. […]

Pre-Raphaelite en Aesthetic Art in Engeland: drie tentoonstellingen

Wie houdt van de Engelse prerafaëlitische en esthetische kunst uit de tweede helft van de negentiende eeuw kan momenteel in Engeland zijn hart ophalen: drie tentoonstellingen stellen bekende en onbekende kunstwerken uit deze periode centraal. […]

Het trauma van Edward B. Koster

De dichter Edward B. Koster (1861-1937) is sinds lange tijd uit de literatuurgeschiedenis verdwenen. Als we hem al kennen dan is het door zijn vijandschap met Lodewijk van Deyssel, die hem in een recensie eens zó te kijk zette dat de arme dichter zijn leven lang door wraakgevoelens werd voortgedreven. […]

Helene Kröller-Müller: een biografie, een documentaire en een tentoonstelling

Koopmansvrouw Helene Kröller-Müller (1869-1939) was ooit de rijkste vrouw van Nederland. Deze omstandigheid stelde haar in staat om een enorme kunstcollectie bijeen te brengen, die uiteindelijk onderdak kreeg in haar eigen museum in het Nationaal Park de Hoge Veluwe, het voormalige landgoed van Helene en haar echtgenoot. Er is nu een biografie geschreven, een documentaire gemaakt en een tentoonstelling ingericht over het leven en werk van deze gepassioneerde vrouw. […]

Een prerafaëlietententoonstelling in Oxford

De tentoonstelling The Pre-Raphaelites and Italy in het Ashmolean Museum in Oxford is een ware publiekstrekker. Het is dan ook over de koppen lopen op de dag dat ik haar bezoek. Oxford pronkt hier met het Engelse cultureel erfgoed waar niet alleen de Engelsen zelf trots op zijn, maar waar ook nieuwsgierige fans van andere nationaliteiten op af komen. Maar dat het merk ‘Pre-Raphaelite’ goed verkoopt, wil nog niet zeggen dat alles wat ‘Pre-Raphaelite’ heet ook daadwerkelijk van hoge kwaliteit is. […]