De wetenschappelijke en kunsthistorisch zo verantwoord en uitputtend mogelijk gedane speurtocht naar Aubrey Beardsley en zijn Nederlandse navolgers zal dit voorjaar zijn bescheiden bekroning vinden in eerder genoemd artikel. Een van de namen op de bij het begin van de queste opgestelde lijst was die van Frits van Alphen. Zijn illustraties bij het ‘decadente’ werk van J.L. Gregory gaven daar immers aanleiding toe.
Welnu, veel meer biografisch of interessanter dan het internet ons vertelt hebben niet kunnen vinden. Wel weten we nu dat het origineel – een zeefdruk daarvan althans – van een van zijn twee illustraties bij J.L. Gregory’s Het lied van de zonde (1923) zich in particulier bezit bevindt. Ook zijn Beardsleyesque oeuvre lijkt zich vooralsnog te beperken tot de twee hier afgebeelde frontispieces bij de Meulenhoff-uitgaafjes van Oscar Wildes Salomé (tweede druk, 1921; eerste druk 1918) en De vrouw getoond met juwelen (1913). Beide zijn overigens vertaald door en met uitvoerige voorredes van Chris van Balen Jr.
Nu hoor ik u denken: ‘Dit? Beardsley?’ Welnu, ja, maar dan Beardsley voor het grote Nederlandse publiek. Zodanig afgezwakt dat niemand er aanstoot aan nam. Beardsleys oorspronkelijke tekeningen voor Salomé van Oscar Wilde werden opvallend genoeg pas ver in de twintigste eeuw in een Nederlandse uitgave van het toneelstuk als illustraties gebruikt. Als immer geldt: wie weet meer? En evenals als immer: bij voorbaat dank.
Wellicht reeds bekend, maar Frits van Alphen werkte ook mee aan “Zij: Maandblad voor de vrouw”, dat sinds 1916 afzonderlijk en als bijlage bij “Morks’ Magazijn” verscheen. Beide tijdschriften waren royaal geïllustreerde maandbladen. Van Alphen vervaardigde o.a. in de beginjaren van “Zij” mode-illustraties en een fraaie cover voor de afzonderlijk verschenen (meer luxueuze) afleveringen.
Link: http://www.kb.nl/galerie/tijdschriften/305.html
Neen, wist ik niet, dank dus! Zijn deze illustraties ook Beardsley-esque?
Excuses voor de late reactie! De illustraties voor “Zij” zijn in ieder geval nog veel kuiser dan de hier afgebeelde illustraties. Dus: nog meer afgezwakt Beardsley. Komisch is wel, dat er binnen dit maandblad juist een lezer aanstoot aan nam. Naar aanleiding van een vrouwenfiguur in lingerie stuurde ‘een Hollander’ een boze brief in (vgl. het decembernummer uit 1916, microfilm KB):
“In hare argeloosheid kocht mijn vrouw het Octobernummer van dit blad. Maar toen zij de schandelijke vrouwenfiguur op bladzijde 2 aanschouwde, bloosde zij en legde het tijdschrift verontwaardigd terzijde. En ik hoop, dat alle degelijke, Hollandsche vrouwen hetzelfde zullen doen. Ik heb iemand hooren opmerken, dat de bedoelde vrouwenfiguur geestig geteekend is. Maar mijn vrouw en ik zijn gelukkig te fatsoenlijk om te kunnen begrijpen, wat er voor geestigs schuilen kan in zoo’n teekening. Bij ons wordt alles, wat onderkleeren betreft, als iets zondigs beschouwd en ik hoop, dat gij daar eens ernstig over zult nadenken, arme, afgedwaalde vrouw.
[…] om altijd mooie kleeren te dragen, ook op weekdagen – dat zijn van die gevaarlijke, moderne ideeën, waarvoor in een degelijk, Hollandsch gezin geen plaats is.
“Zij” is een onzedelijk tijdschrift en moest door de Overheid verboden worden.”
De ‘gij’ die hier aangesproken wordt was Ellen Forest, een schrijfster die al eerder op deze website voorbij kwam, die hoofdredactrice was van de eerste jaargang van “Zij”. Forest reageerde zeer cynisch op deze boze Hollander. Mooi materiaal, maar helaas niet al te Beardsley-esque. De desbetreffende illustratie is dan ook – al doet de Hollander anders vermoeden – niet zo opzienbarend.
Bedankt voor deze toevoeging!
Wat leuk en interessant deze informatie over van Alphen. Ik bezit een werk van Frits van Alphen. Voor de serieus geinterresseerde is het, voor een toepasselijk bedrag te koop. Voor informatie en foto’s even een bericht sturen. Mvg, Jasanov