Een Couperusprijsvraag uit 1918

In 1897 schreef het tijdschrift Woord en Beeld een prijsvraag uit voor een illustratie bij Louis Couperus’ roman Majesteit. De winnende tekening van H.M. Krabbé werd in januari 1898 bekroond. Dit aardige detail is te vinden in Bastets biografie (tweede hoofdstuk, III, noot 54). Hoe de tekening van Krabbé eruit ziet weet ik echter niet: ik heb het desbetreffende tijdschrift hier niet bij de hand en bij mijn bescheiden weten is Krabbe’s werk ook elders niet afgebeeld.

Wat niet bij Bastet, en bij mijn wederom bescheiden weten nergens in het Couperusonderzoek, vermeld wordt, is weer een andere prijsvraag van jaren later. In De Amsterdammer van 11 mei 1918 wordt de volgende oproep gedaan:

Het jurylid M. Bauer is ongetwijfeld de bekende kunstenaar (wiens werk Couperus overigens bewonderde), W. Vogelensang zal de Utrechtse professor zijn. Wie zou op het idee gekomen zijn? Couperus zelve toch niet? Curieus!

De Amsterdammer neemt in elk geval dertig inzendingen in ontvangst, waarvan er in de krant van 10 augustus een zestal wordt afgebeeld, waaronder natuurlijk de winnende. De winnende tekeningen zijn enigszins traditioneel ‘imitatie-Grieks’ , hetgeen geen verbazing hoeft te wekken als je de niet bepaald vooruitstrevende artistieke smaak van medejurylid Louis Couperus in aanmerking neemt. De hoofdprijs ging naar de tekening van Paul Schultze met de titel ‘Cortooys’. Reijer Stolk kreg voor zijn tekening ‘Compositie’ de tweede prijs. De twee winnaars waren zeker geen beginners, maar hanteerden vaker penseel en schilderskwast.  Reijer Stolk is uiteraard dé Reijer Stolk die eerder in datzelfde jaar 1918 de beroemde band van Nescio’s klassieke verhalenbundel ontwierp.

De Domburgse artist Paul Schultze (1893-1974)  is minder bekend, maar ook  geen volstrekte amateur: hij is in de leer geweest bij Jan Toorop en Willem van Konijnenburg.  De makers van de vier andere inzendingen blijven in het artikel naamloos. Een van dezen echter is ook geen onverdienstelijk kunstenaar. De tekening onder motto ‘Vivere cogitare est’ wordt, als ik het goed lees en zie, in het stuk een ‘wel knappe teekening’ genoemd, dat hij echter niet in aanmerking kon komen voor bekroning, ‘is te wijten aan de weinige overeenstemming met de in het boek gegeven beschrijving van de knapen’.

Deze opvallende en interessante, ietwat groteske, Beardsley-esque tekening nu, is gemaakt door ‘niemand minder dan’ de hier al eens voorbij gekomen kunstenaar Otto Verhagen. In de reproductie in de krant is zijn signatuur niet weergegeven. Dat zal Verhagen – en de andere naamloos gebleven inzenders – vast niet leuk gevonden hebben. De toeschrijving aan Verhagen is overigens met de grootste stelligheid te maken, aangezien ik onlangs de originele tekening mocht aanschouwen.  Deze tekening bevindt zich, tezamen met enkel ander  fraai werk van  de kunstenaar, in de onvolprezen collectie van Museum de Fundatie te Heino/Wijhe. Een prachtig museum, waar ik nog niet eerder was geweest. Verhagen moet een groot Couperus-fan zijn geweest, daar verscheidene van zijn, helaas bij het publiek doorgaans onbekende tekeningen en schilderijen door diens werk geïnspireerd zijn. Het was in het bijzonder Couperus’ Psyche waaruit Verhagen diverse scènes verbeeldde op  (mijns inziens) artistiek behoorlijk geslaagde wijze. In ieder geval heeft de meester dankzij deze prijsvraag ten minste eenmaal het werk van zijn bewonderaar aanschouwd.

Even is het werk van Verhagen tezamen met de andere tekeningen voor het publiek te zien geweest. Het artikel meldt dat ‘(o)p nog nader te bepalen data zullen de ingekomen ontwerpen, door vriendelijke bemiddeling van prof. Der Kinderen in het gebouw der Rijksakademie te Amsterdam voor het publiek tentoongesteld worden’. Over Couperus zelf daar ook aanwezig was, dat vertelt het verhaal niet.

Het artikel uit De Amsterdammer, met afbeeldingen van de (andere) prijswinnende tekeningen, is hier te lezen.

Meer over Otto Verhagen, en andere Nederlandse Beardsley-navolgers, is te lezen in mijn bijdrage aan het begin volgend jaar te verschijnen Rythmus – Jaarboek voor de studie van het fin de siecle.