Et voilá! Leeg die decadente spaarpotten! Bij deze aanstaande veiling van Christie’s te Amsterdam worden namelijk drie werken van Carel de Nerée geveild. Nu staan wij in onze enthousiasme bepaald niet volstrekt objectief tegenover De Nerée, maar toch durven we te stellen dat dit ‘belangrijke werken’ zijn. Alleen al omdat wij – ondergetekende beginneling en meer ervaren kompaan Dick V. – in tegenstelling tot zeker driehonderd andere werken van de Meester, ze tot voor kort nooit gezien hadden. En voor de goede orde: er komt nog wel eens wat voorbij en we krijgen wel eens wat aangeboden. Dat zijn dan, hoe interessant soms ook, doorgaans schetsen of potloodtekeningen, maar zelden voltooide werken, laat staan werken opgehoogd met goudverf zoals deze. Wij – dat is dan in dit geval ondergetekende en zijn eigenste femme fatale – zouden met name de eerste best graag mooi ingelijst boven de ontbijttafel willen hebben, maar dat is budgettechnisch geen optie. Dus bij dezen, geheel belangeloos, wat meer informatie over de werken die de beknopte beschrijving in catalogus u niet verschaft.
Het eerste lot (nr. 338: A seated elegant lady / East Indian ink with gold paint on paper, unframed / 370 x 260 mm) wordt beschreven als zijnde ‘a preparatory drawing for an advertisement for a Dutch chocolate brand, Wercks Choco’. Het is inderdaad een tekening, mogelijk een studie, voor een chocolademerk, maar dan wel voor een ander merk. De elegant zittende dame houdt, je moet even goed kijken, inderdaad een chocoladereep vast, maar niet van Wercks. Het gaat om snoepgoed van het Duitse, in het midden van de negentiende eeuw opgerichte bedrijf Henkel und Stollwerck.
Dit werk van De Nerée kan dan ook behoorlijk precies gedateerd worden, namelijk (de maanden voor) juni 1904. In deze periode maakte hij namelijk een aantal ontwerpen/tekeningen voor een ontwerpprijsvraag van de Duitse cacao-gigant. De kunstenaar exposeerde nooit tijdens zijn leven, maar net in deze jaren stelde bevriend kunstcriticus Plasschaert hem voor dat nu wél te doen. En ook in deze jaren verkoopt hij, mogelijk om financiële redenen, enkele werken aan –misschien niet helemaal toevallig – Duitse kopers. Wélke precies, dat zouden we graag willen weten trouwens. Wij weten ook niet of De Nerée deze tekeningen daadwerkelijk heeft ingestuurd. Op een enkel Stollwerck-tekening staat een aantekening van hem: ‘niet voltooid.’ Op dit schijnbaar of vrijwel voltooide werk ontbreekt die notitie. Op ons to-do-lijstje prijkt dan ook het voornemen om de archieven van Stollwerck in te duiken om het een en ander uit te zoeken. Wat ons echter bij voorbaat de moed in de schoenen doet zakken zijn de driehonderd meters die dat archief bestrijkt! Maar als ze daadwerkelijk in productie waren genomen zouden we dat zeker hebben geweten. En wat dacht Kareltje zelf? Dat een verfijnde femme fatale met ontblote borsten ook echt een kans zou maken om te winnen?
Het hier aangeboden werk nu lijkt qua compositie op vermoedelijk een andere tekening uit de reeks, getiteld Sic transit, waarvan de precieze huidige locatie ons overigens onbekend is. (U wel? Dan graag bericht. Dank). Ook op twee andere tekeningen uit de Stollwerck-reeks zien we een donkerharige vrouw, namelijk Musique en Musique et vase rococo (beide Museum Arnhem). De gargoyle-achtige figuurtjes op de Christie’s-tekening kennen we van een losse schets, maar zijn ook terug te vinden op de Stollwerck-inzending Rococo vazen (Collectie Meentwijck, te zien geweest op de afgelopen tentoonstelling en zo aardig beschreven door madame Roodnat). Die vazen, alsmede de houding van de naar links gedraaide zittende vrouwenfiguur, vinden we ook terug op het eveneens in het Louis Couperus Museum tentoongestelde Rococo naakt, uit 1903. Misschien is De Nerée in dat jaar al aan de Stollwerck-tekeningen begonnen? Gezien het vrij hoge aantal, zeker vijf dus, is dat niet onwaarschijnlijk. Kortom, een belangrijk en – laten we dat niet vergeten – erg mooi werk. Het afgebeelde gelaat is verfijnd, de details van de figuur zijn mooi afgewerkt, de bijzondere ornamentiek weelderig en ietwat duister. Het is wat ons betreft, als we ons er tegenaan mogen bemoeien, een museumstuk. Laten we hopen dat een Nederlands museumpje eens dapper doet en dit opgedoken werk veiligstelt.
Het andere lot nr. 339 bestaat uit twee tekeningen. Ook nooit eerder gezien. Hier kunnen we helaas iets minder feitelijk en nauwkeurig zijn. De catalogus beschrijft het eerste van de twee als: ‘A moment of contemplation / East Indian ink on paper, unframed 395 x 330 mm.’ De titels bij De Nerée moeten altijd met voorzichtigheid benaderd worden; hij had een rijke fantasie, maar ze zijn ook vaak door latere eigenaren aan zijn werken toegekend. Wij denken in dit geval het laatste. Wat we hier menen te zien, maar dit is deels onze interpretatie, is een dansende vrouw, met achter haar een rok à la Loie Fuller. En bij dansende vrouwen, symbolisme en De Nerée denken wij natuurlijk meteen aan Salomé. Niet zo gek in dit geval, want we kennen een tekening (particuliere collectie) in een vergelijkbare stijl, een stijl die ik voor mezelf mozaïek-stijl noem, vanwege de grote zwarte vlakken gecombineerd met wit, die vrijwel zeker een dansende Salomé voorstelt. Die tekening is op ander soort papier, maar vermoedelijk evenals deze begonnen in 1901 en voltooid 1904. Die mozaïek-stijl, met iets meer zwarte vlakken en idem achtergrond weliswaar, zien we ook terug in De Nerées tekening Johannes de Doper (Hessisches Landesmuseum, Darmstadt), die vrijwel zeker uit 1903 is. Qua thema sluiten deze werken nauw bij elkaar aan. Op deze Christie’s-tekening heeft de jurk nog iets Beardsleyeske, wat we daarna niet steeds minder zien bij de Nerée.
Bij deze tekening is gevoegd: ‘another work on paper by the same hand depicting a lady in a black dress.’ Qua datering geldt waarschijnlijk hetzelfde als hierboven, wat nog bevestigd wordt door het clowneske kopje links, dat ook op andere tekeningen 
voorkomt. Het is een aardig werk met vergelijkbare componenten: een (dansende?) vrouwenfiguur, enige Beardsleyachtige componenten, maar de voorstelling is wat ons betreft niet meteen duidelijk en aldus niet geheel geslaagd. Rechtsonder is er een hoek uitgeknipt mogelijk bevond zich daar een schets voor iets anders. Wij meenden onlangs zoiets langs te hebben zien komen. Hoe het zij, het is weliswaar een work in progress, deels kladlijnen, deels al ingekleurd, maar als zodanig wel het bestuderen waard. Een niet onaardige bonus laten we maar zeggen.
Dat deze tekeningen mogelijk uit 1903 dateren is mooi, want dat is immers een jaar waarin de kunstenaar weinig, hoewel niet helemaal niets zoals in 1902, produceerde. De werken díe hij in dat jaar maakte, zoals de tekeningen gebaseerde op Johannes Viator, behoren ons inziens tot zijn mooiste.
Veel biedplezier, verdorven decadente lezertjes! Willen jullie wel zo goed zijn om na koopsucces de werkjes eventueel aan ons uit te lenen voor toekomstige De Nerée-tentoonstellingen? Merci à vous!
Leuk, die dame met een Hitler-snorretje.
De elegante dame afgeslagen 6200,-