Onlangs kreeg ik een aardig boekwerk ten geschenke van een eveneens buitengewoon aardig persoon. Het was een bijzonder boek en ook een beetje een raadselachtig boek. Ik kreeg dan ook de vrijblijvende opdracht mee het raadsel van het boek op te lossen. Dat is mij helaas niet gelukt en leg het daarom voor aan u, welgeïnformeerde lezer.
Het betreft een uitgaaf van Robert Schumanns Sämmtliche Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung. De uitgaaf is ongedateerd maar lijkt me tegen 1890 verschenen te zijn. Het is gebonden in blind bruinrood linnen. Niks bijzonders allemaal. Het raadselachtige is echter dat op het tweede schutblad in potlood de naam ‘Jacques Perk’ staat geschreven en de opmerking ‘De kruisjes wil je die nakijken s.v.p. Heerlijk als je accompagneren wilt?’.
Het gerenommeerde wetenschappelijk antiquariaat te Haarlem, waar het boek in het recente verleden aangeschaft was door de schenker, verkocht het dan ook onder het trefwoord ‘Perk, Jacques’. Verder wist hij mij bij recente navraag niets naders te melden over het boek.
De vraag is dus: wat heeft dit boek met de beroemde, jonggestorven dichter te maken? Zijn handschrift is het niet. Uiteraard niet, want hij was al bijna 10 jaar dood toen deze Schumann-uitgave verscheen. Voor de zekerheid heb ik het handschrift nog even voorgelegd aan twee experts, maar ook die schreven het niet aan Perk toe. Ik heb er vervolgens Het jonge leven van Jacques Perk van Garmt Stuiveling en de Brieven een documenten op nageslagen en vond daar geen vernoeming van Schumann. Een index ontbrak echter in de biografie, dus ik kan iets over het hoofd gezien hebben. Wat zou nu het verband zijn? Heeft Perk zich misschien laten inspireren door een van Schumanns liederen? En: weten wij dat niet maar de toenmalige bezitter van deze Schumann wel? Ik heb werkelijk geen idee. Wie het weet mag het wederom zeggen.
Als de uitgeversnaam “Edition Peters” is, is het een druk van op zijn vroegst 1895 (http://imslp.org/wiki/Edition_Peters#Dating_Peters_Publications).
Nog wat dateringstips uit dezelfde bron:
“1. The imprint was given as Leipzig and Berlin from Nov. 1867 – March 1880. Leipzig alone from April 1880 onward. The Frankfurt and New York offices did not even open until after World War II, and both reprinted the earlier Leipzig scores extensively.
2. The practice of employing pink covers for the works of composers still under copyright (like Grieg) and green covers for editions of public domain composers (like Mozart) started in 1867 or shortly thereafter.
3. Title page colors were black and white, ca.1867-1874; black, brown and white, 1875-ca.1890; brownish-red (sepia), ca.1890-ca.1900; red; ca.1900 onward.
4. Title page frames: ca.1867-1876 – Cherub in upper left holds a string or arrow; ca.1876-1877 – Cherub is holding harp; ca.1878 and onward – Cherub is inside the frame.
5. The footnote on first music page mentioning C. G. Röder, the engraver, started in the 1870s. The “Edition Peters” footnotes on all music pages started in the 1890s.
6. If the original back cover is pesent, check the lower left or right-hand corner for two numerals in very small type. These indicate the year in which the back cover of the copy in hand was printed. Thus, 86 = 1886, 04 = 1904, etc. This should be compared with any copyright claim, etc.”
Nog wat verder gezocht –
http://imslp.org/wiki/Edition_Peters/Edition_Numbers
Nummer 2383-85 krijgt daar een geschatte publicatiedatum mee tussen 1885 en 1900, mede afhankelijk voor welke stemsoort het is geschreven (laag, hoog, midden).
Dank u. Mijn bron was echter niet wikipedia maar de worldcat, die het rond 1890 dateren. Op basis van de wiki gegevens zit m.i. deze uitgaaf nog steeds in de buurt, maar mogelijk wel iets later.
1. imprint enkel Leipzig
2. geen cover in genoemde kleuren
3. titlepage brownish red
4. cherubs niet met genoemde objecte m.i., wel in frame
5. footnote ‘edition peters’
6. back cover niet meer aanwezig
zijn de editie nummers die nummers onderdaan elk blad? in dat veal 8714.7042 (inhoudsopgaaf en vervolgens enkel 7042) ‘vrees’ ik. altijd lastig, die muziekuitgaven.
Mijn bron was ook niet Wikipedia, maar een wiki van de International Music Score Library Project, alias de Petrucci Music Library. 😉
De editiedatering aangehaald in mijn tweede reactie sluit een directe connectie met de jonggestorven poëet nagenoeg uit. Dat verhooogt dan wel het raadsel, maar niet de handelswaarde (a-hum).
8714 komt terug in de laatste kolom op die tweede pagina voor het editienummer:
8714
9310
7097
Gezet naast de geschatte publicatiejaren (1895; 1900; 1885) en aangezien het drie banden zijn, zou ik inschatten dat het eerste deel in deze editie inderdaad in 1895 is verschenen.
De plaatnummers lijken chronologisch te zijn toegekend, dus dat stemt ook weer overeen met de gegevens op de twee kolommen.
7042 kan ik niet plaatsen: komt niet voor als plaatnummer, alleen als editienummer (Bach, Partita No 1).
Overigens heeft componist Alphons Diepenbrock minstens één gedicht van Perk op muziek gezet; hij was vast ook niet de enige.
Wie weet kreeg ergens een componist(e) de suggestie een tekst van Perk te nemen, en schreef die naam op wat zo toevallig voor de hand lag. Misschien nog tijdens bedoelde accompagneersessie ook!
Ja, zoiets zal het zijn of kunnen zijn geweest. Punt is dat noch ik noch, tenzij ik me vergis, dan excuses, de lezers nog erg inhoudelijk vertrouwd lijken te zijn met de inhoudelijk dichterlijke perk dus meteen eea zouden kunnen plaatsen. correct me if im wrong natuurlijk.
Wat betreft die “kruisjes” – het zou kunnen zijn dat degene die het verzoek noteerde, ook de voortekens (kruisen) bij noten in de muziekbalk heeft uitgeschreven, en nu aan zijn leraar/lerares vraagt na te zien of dat allemaal wel juist is gegaan.
Het zou dan overigens waarschijnlijkerwijs een zangleerling(e) zijn geweest.
… hoewel de combinatie zangsolist-accompagneur ook zeer wel mogelijk is.
Klassieke muziek is niet bepaald mijn specialisme, dus dank voor de suggesties en inzichten!