Wij zijn maar dilettanten, amateurs de l’art pour l’art, alsmede gedesillusioneerde studeerkamerdecadenten die zich niet verbeelden nog iets nieuws te kunnen melden en sowieso elke hoop of geloof in systematische kennis alreeds lang verloren hebben. Dat, om bij de kunstactualiteit van de dag te blijven, we lazen het vanochtend in de krant, een Vermeer bij Christie’s onder de hamer gaat is leuk, maar voornamelijk omdat we net gisteren Prousts Du côte de chez Swann herlazen en ons Swanns liefde voor de Nederlandse schilder Vermeer opviel.
Desondanks keken wij toch wel even een beetje op bij het doorbladeren van de catalogus van de aanstaande modernekunstveiling bij Christie’s op de 17 juni. Onder nummer 80 vinden wij daar namelijk een werk van Johan Thorn Prikker. Het is door de schilder gedateerd 1904 en gelokaliseerd Basse Hermalle, een klein plaatsje in het Maasdal, nabij Visé. Zoals u weet hebben wij van rond1900.nl een bijzondere interesse in deze kunstenaar. Omdat hij een exotische naam heeft natuurlijk, maar voornamelijk omdat zijn vroege werk ons inziens tot het hoogtepunt van de Nederlandse, al dan niet symbolistische, kunst van rond, of eigenlijk kort voor 1900 behoort: De bruid, Madonna in Tulpenland, Herba Lori Fa, Kruisafneming, noem maar op. Prachtig! Ook zijn latere ontwerpen en tekeningen mogen wij graag zien; de Rotterdamse overzichtstentoonstelling van enkele jaren her was dan ook smullen geblazen. Het toeval wil dat wij juni en juli tot Thorn Prikker-maanden op rond1900.nl hadden uitgeroepen. Dit berichtje is dus de eerste in een reeks. Wij zullen u deze aflevering dan ook wat extra details over het aangeboden werkje geven. Dat scheelt u weer bladerwerk en dan kunt u meteen gaan kijken en/of bieden.
Het is, zoals in de catalogus staat, laatstelijk geëxposeerd in 1982. Op de grote overzichtstentoonstelling in Boijmans was het dan ook, als ik me niet vergis, niet te zien.Wél andere werken uit wat je dezelfde reeks zou kunnen noemen:
In het voorjaar van 1904 verbleef Thorn Prikker opnieuw in het Maasdal. Hij had een kamer gehuurd in het kleine dorpje Basse Hermalle. Vanuit hier stuurde hij zijn vriend Henk Bremmer vier waskrijttekeningen en vroeg hem deze te verkopen. Het ging om tekeningen van graanschoven die Thorn Prikker ‘studien naar zonmomenten’ noemde, bijvoorbeeld Soleil à midi.’ (p.16)
Het zouden totaal zo’n 3o werken in voornamelijk waskrijt worden. Werken die vrij nauw aansluiten bij het hier besproken werk zijn bijvoorbeeld Hooischelven (Rotterdam, nr.101), (een andere) Middagzon (nr.102), of Route de Souvré en Route de Dahlem (nrs. 103-104). Het is in een andere, meer neopointillistische/impressionistische stijl dan zijn eerdere werken en alleen daarom ook interessant. Vanaf 1897 was Thorn, onder invloed van met name de werken van Théo van Rysselberghe, deze kant op gegaan. Een kant die, hoewel de betreffende werken in eerste instantie misschien doen denken aan de kunst van de modernistische of luministische kunstbroeders als Sluijters, Gestel, Van Gogh en misschien ook Mondriaan uit deze periode, qua techniek toch aansluit bij zijn vroege werken, van voor of rond 1895. Dat pleit natuurlijk ook weer voor de moderniteit van die werken.
Uiteraard de Figuur in groene inkt (Rotterdam, nr.94), eveneens uit Visé maar dan in 1893, of misschien zelfs wel Moine Epique. Hoewel dat werk qua onderwerp heel anders is, heeft het toch wel parallellen in beeldtaal en lijnvoering. Denkt u daarbij aan de abstraherende lijnen, waarmee hij al vroeg bezig was. Ook verraden deze werken, zoals de Rotterdam-catalogus (p.86) terecht stelt, een grote kennis van het werk van Vincent van Gogh.
Het idealistische, geëngageerde karakter van Thorn Prikkers kunst is welbekend, en dat is in dit werkje bij nadere beschouwing, of bij nadere interpretatie, aanwezig. Naast uiteraard de figuratieve keuze voor een natuurbeleving à la Monet of Van Gogh kunt u ook denken aan wat de schilder al in december 1894 aan vriend Henri Borel schreef: ‘Zeg, kan jij begrijpen, waarom menschen elkaar stelselmatig pesten, wat moet onze maatschappij toch rot en lamlending zijn (…) Waarom in Godsnaam? De aarde is mooi en vruchtbaar genoeg, licht, lucht, alles volop te krijgen.’
Nu, schilderijen van Thorn Prikker zijn niet volop te krijgen en een Swann ben ik ook niet. Wel ben ik net als laatstgenoemde dilettant en amateur in de kunstgeschiedenis, dus wellicht zijn deze opmerkingen van nul en generlei waarde. Hoe het ook zij, de volgende keer bespreken wij een gedicht voor Thorn Prikker uit dezelfde periode.