U, o hypocriete lezer, gezeten achter uw comfortabele computertjes in een nieuwbouwhuis of kantoortuin, denkt misschien dat het gemakkelijk is om zo decadent te zijn als wij. Een beetje Huysmans en Proust lezen in de tuin van onze decadente villa in Amsterdam-Noord, af een toe wat noteren voor de Carel de Nereé-biografie in wording, of een mal stukje pennen voor rond1900.nl. Niks daarvan echter. Nu ja, dat eerste deel klopt op zich wel, maar het is heus hard werken. Denkt u soms dat de romans van Jean Lefort, Peladan of Wagenvoort hier in de moestuin groeien? Nou dan!
En neen, genoemde boeken vind je ook niet zo gemakkelijk op het wereldwijde web. Ondanks vermeende boekenapocalypsen is er gelukkig nog genoeg allerhande boekenafval te vinden waarin het heerlijk struinen en sneupen is. En precies daar ligt nu onze schone, zware en aan u verplichte taak. Hup, op de yuppenbakfiets en zoeken maar, regen en wind trotserend en vele kilo’s boekentroep geërgerd negerend. Want je weet maar nooit. Natuurlijk, je vindt vaker niets dan iets, maar die prenten van Van Konijnenburg, Vallotton of Van Hoytema die hier de decadente studeerkamer sieren bijvoorbeeld, zijn toch maar mooi die erg prettige uitzonderingen.
Onlangs hadden we weer eens beet. Tussen een partij kinderboeken en andere troep stuitten we op een onooglijk boekje, waarvan we meteen wisten dat het waanzinnig zeldzaam was: De wraak eener galante vrouw door Bernard Valonnes. Volgens de jaarloze titelpagina ging het om een tweede druk en werd het uitgeven in de reeks ‘Geïllustreerde novellen-bibliotheek’ door de gebroeders Graauw. De uitgave was duidelijk van circa 1905-1910, en wij meenden dat het een premie-uitgave was van Het nieuws van den dag. Even waren we in de war met de reeks ‘Voor de coupé’ die rond 1900 in hetzelfde formaat werden uitgegeven, maar dat is heel wat anders. Díe zijn namelijk veel braver. Dit Graauw-boekje, een ieder die die uitgever kent kan dat weten, is natuurlijk van een andere orde: dit is ‘oh la la’ van rond 1900.
In Nop Maas’ prachtige Seks!… In negentiende eeuw vonden we uitgave noch auteur (ongetwijfeld een pseudoniem of clandestien omgewerkt uit het Frans) terug. We kochten het uiteraard direct, niet in de laatste plaats om de uitgeversreclame. Achterin werd namelijk geadverteerd voor ‘Realistische romans van de bekende schrijvers Bram van Dort, Bram van Dam e.a.’ Die moet u ondertussen kennen. Maar ook werd er geadverteerd voor een vertaling van een schrijfster wier naam wij pas enkele weken geleden voor het eerst bewust lazen: Jane de la Vaudere. Een Franse decadente die ons reuze interessant lijkt en we vroegen ons af of zij in Nederland enigszins bekend of vertaald was. Ja dus. Maar wél in het fonds van een uitgever die in De wraak eener galante vrouw ook adverteert voor tegenwoordig onvindbare onder-de-toonbank-uitgaven als: De toepassingen der voorbehoedmiddelen tegen zwangerschap (‘Met 30 afbeeldingen’), Boek voor verloofden en jonggehuwden (‘Verhandeling over de voortplanting van den mensch’) en J. Rutgers’ Een boek voor jonge vrouwen en meisjes (‘Wenken voor het geslachtsleven. Sexueele hygiëne. Reeds meer dan 20.000 ex. werden van dit werk geplaatst.’)
De afdeling schone letteren is misschien nog wel leuker, met titels als die van Anonymus (Een beul en zijn slachtoffer. Verhaal van ware gebeurtenissen uit de groote wereld te Amsterdam), 
Chariton (De liefde van Chereas en Kallirhoe of de wraak van Aphrodite), H. Kesnig (Het pad der zonde), H. Wölfling (Liefde en zonde) en maar liefst zeven titels van Bram van Dam/Dort. En nog méér symbolisten en decadenten: Jean Bertheroy, Het Wulpsche Sybaris (Sybaris, 1907); Pierre Louys, Aphrodite, zeden der oudheid. (Aphrodite, moeurs antiques, 1896); René Maizeroy, Het biljet van inkwartiering: Uit het dagboek van een luitenant (Au régiment, 1885?); Marcel Prevost, Halfmaagden (Les demi-vierges, 1894); en van De la Vaudere, De minnarijen van Mysses den Balsempriester (Le Rêve de Mysès, roman d’amour de mœurs antiques? 18..?)
Deze Franse auteurs zijn, wellicht ten overvloede maar dan toch voor de goede orde, serieuze en nog steeds gelezen literaire auteurs. Zo hebben wij, dit terzijde, altijd de indruk gehad dat Couperus bepaald veel aan Bertheroy en Louys heeft ontleend. Maar hier in Nederland waren deze auteurs dus veroordeeld tot al snel vergeten uitgaafjes bij een al even snel vergeten en soms op de rand van het onoorbare balancerende uitgever. Hoe dan ook: van die vertalingen had ik nooit gehoord, laat staan daarvan maar een snipper in handen gehad. Dus: mocht u ze hebben en weg willen doen, belt u dan even? Merci!
‘Maar allemaal goed en aardig, deze symbolistische literatuurgeschiedschrijving,’ hoor ik u zeggen, ‘maar die galante vrouw, hoe wraakzuchtig en ‘oh la la’ is zij nu eigenlijk?’ Welnu, die titelnovelle van 36 pagina’s wordt gevolgd door enkele kortere schetsen waarvan wij er om uw nieuwsgierigheid te bevredigen een drietal onder de scanner hebben gelegd (zie hieronder).
Is het nu wat? Mwah, wij zouden zeggen: ‘neen’, it dates. Het is niet meer voor te stellen dat je de eeuwige hoon van een medeboekwinkelbezoeker op je zou laden als je met een schets als De donzen deken bij de toonbank staat. Maar aangezien het boekje in geen enkele openbare collectie aanwezig blijkt, kunt u hier toch aan uw trekken komen. Oh la la!
– ‘De donzen deken’ (deel een en deel twee + afbeelding)
– ‘Het duel’ (deel een en deel twee)
– ‘De goedaardige Vriendin’
