Debussy’s Prélude voor orkest
Dinsdag 15 mei kunt u, reeds vanaf vroeg in de avond via de radio, binnen enkele uren twee verschillende uitvoeringen beluisteren van Claude Debussy’s Prélude à l’après-midi d’un faun, gecomponeerd in 1892-94. [1] Allereerst op Radio 4 van eigen bodem, direct als eerste nummer in het Tros-programma Muziek aan tafel. Dat zeer gevarieerde programma met acht onderdelen — van Händel via Cherubini tot in de twintigste eeuw — begint om 18:02 uur en duurt tot 19:30 uur. Daar wordt u de orkestversie aangeboden door het Nederlands Pilharmonisch Orkest onder leiding van Yakov Kreizberg.
Hetzelfde werk voor twee piano’s
Enkele uren later kunt u de compositie nogmaals beluisteren, via de Duitse radiozender WDR 3, maar dan voor twee piano’s. Het betreft een uitvoering door het pianoduo Andreas Grau en Götz Schumacher. Het betreft een concert uit de reeks Kammerkonzerte in NRW. Die kamermuziekavond via de ether begint om 20:05 uur en duurt tot 22:00 uur. Naast de genoemde compositie van Debussy, speelt het duo nog drie andere werken. Het betreft hier een opname uit het Zeughaus in Neuss.
Voorafgaand aan de Prélude à l’après-midi d’un faun zullen de beide pianisten [2] een tweede werk van dezelfde componist ten gehore brengen: En blanc et noir, één van de weinige stukken van deze componist voor vier handen op
een klavier, of, zoals in dit geval, op twee klavieren. Het betreft een triptiek uit 1915. Onderling verbindt de drie delen niets anders dan het feit dat ze voor twee piano’s zijn geschreven, vandaar ook de titel (letterlijk vertaald: “in wit en zwart”). In één van zijn vele brieven schrijft Debussy daarover dat ze hun kleur en hun gevoel simpelweg uit het instrument zelf betrekken, en dan trekt hij een vergelijking met de grijze schakeringen in de schilderijen van Diego Velázquez (1599-1660).
Nadere bijzonderheden
Toch valt er nog wel één en ander nader te zeggen over het tweede onderdeel. Dat is opgedragen aan een in de krijgshandelingen tussen Duitsland en Frankrijk gevallen officier en het motto, dat is ontleend aan de Ballade contre les ennemis de la France van de oude dichter François Villon (van ca. 1431 tot ca. 1463). Het is niet zozeer de bedoeling geweest om een voorstelling van vijandelijkheden in muziek te geven, al kan men, bij aandachtig toehoren, nog wel degelijk daaraan direct te relateren elementen ontdekken, zoals een trompetsignaal, en daarnaast motieven die de strijd met elkaar aanbinden. In dat laatste valt ook het Luther-koraal Ein feste Burg te herkennen, dat hier waarlijk geen associaties met de vaste rots van behoud wil bieden, maar als representatie van de Machten van het Kwaad moet worden gezien. De stralende fanfares aan het slot verklanken de overwinning van het Licht over de Duisternis (die je hier dan ook als Duitsernis zou mogen presenteren). [3]
Debussy was zelf van mening dat hij het tweede stuk nog het beste had getroffen.
[1] Toelichting en nadere gegevens over de orkestversie van de Prélude à l’après-midi d’un faun kunt u vinden in ons artikel over die compositie, geplaatst in deze krant, op maandag 26 februari 2007, onder de titel Claude Debussy’s Prélude, naar Stéphane Mallarmé, op Radio 4.
[2] Mijn oeuvrelijst van Debussy meldt geen eigen of andermans bewerking van het orkestwerk in kwestie. Helaas verschaft de redactie van WDR 3 Radio ook geen nadere informatie over de vierhandige (twee klavieren) uitvoering hiervan. Ook de uitgebreide oeuvrecatalogus die op de Université de Québec te raadplegen valt — en die meer 4-handige stukken voor één of twee piano’s van van Claude Debussy vermeldt dan ik tot dusver was tegengekomen —, geeft geen zodanige bewerking van de orkestprelude in kwestie.Misschien hebben de beide pianisten er zelf wel een bewerking van gemaakt. Maar dat zou dan in ieder geval interessant zijn om te weten. En de redactie van de WDR heeft voldoende ruimte om dergelijke, belangrijke informatie toe te voegen aan de korte vermelding van het programma.
[ 3] Sonate van Mozart opent de concertavond, en de Variaties en fuga op een thema van Mozart, opus 132a van Max Reger (1873-1916) zal tot besluit worden voorgedragen.
*****
Afbeeldingen
1. Yakov Kreizberg leidt de orkest-uitvoering van Debussy’s Prélude à l’après-midi d’un faun, op Radio 4, dinsdag 15 mei, vanaf 18:02 uur.
2. Claude Debussy.
Indien men de oeuvrecatalogus raadpleegt van het Centre Documentation Claude Debussy dan ziet U dat Debussy wel degelijk eigen klavierbewerkingen van o.a. de Prelude, Nocturnes, La Mer en zelfs van Pelleas et Melisande heeft gemaakt.
Mooi zo, goed te weten voor een volgende keer dat ik iets naders van deze componist zoek en dat niet in de tot nu toe voor mij direct beschikbare bronnen te vinden was. Dank voor uw moeite.