Dreyfus-films op Arte

Speelfilm
Op vrijdag 21 juli — tussen 20.40 uur en 00.10 uur — presenteert het televisiestation Arte een historisch drama van Frans-Duitse makelij: de tweedelige speelfilm uit 1995 van Yves Boisset L’Affaire Dreyfus. De beide delen zullen onmiddellijk na elkaar worden uitgezonden. De hoofdrollen worden vertolkt door Thierry Frémont, Laura Morante en Helmut Berger.
Dikwijls zendt Arte films in twee talen — Frans en Duits — gelijktijdig uit, zodat de kijker zelf kan kiezen. Ook wordt wel gekozen voor de Franse versie, maar dan met Duitse ondertitels. Meestal wordt zoiets in de programmabladen aangekondigd. Aangaande L’Affaire Dreyfus bestond twijfel op dat punt. Desgevraagd liet de persafdeling van Arte weten dat het in dit geval om een Duits nagesynchroniseerde versie gaat.

Documentaire
Direct in aansluiting op de lange speelfilm wordt de documentaire J’accuse van Robert Bobert uitgezonden, waarin — aan de hand van foto’s, citaten uit dagboeken en brieven, artikelen uit de pers en ander archiefmateriaal — een beeld wordt geschetst van de tweedeling die in Frankrijk, nu alweer ruim een eeuw geleden, is ontstaan door de kwestie rondom de Joodse artillerie-kapitein Alfred Dreyfus (1859-1935). De schrijver Emile Zola (1840-1902) krijgt in deze documentaire speciale aandacht, omdat zijn kritische manifest J’accuse (Ik klaag aan) diepe sporen in de Franse samenleving heeft nagelaten.

Veelzijdig engagement
Wellicht dat in de documentaire ook de naam valt van boekhandelaar en uitgever Pierre-Victor Stock (1861-1943). Als derde deel van zijn Mémorandum d’un éditeur is in 1938 zijn boek L’Affaire Dreyfus verschenen. Daarin was hij zelf verwikkeld geraakt als animator, getuige en participant. Zeer geëngageerd — en bij tijd en wijle ook ‘geënrageerd’ — heeft hij, met zijn herinneringen in boekvorm aan deze schandelijke kwestie, een waarlijk spannend relaas geschreven dat wel is gekwalficeerd als ‘waargebeurde speurdersroman’. Ruim een eeuw na de gebeurtenissen is het boek nog altijd boeiend en leerzaam. De spanning zit vooral in de felle strijd voor de erkenning van de onschuld van een veroordeelde.
Ook de vriend van Stock, kolonel en later generaal Georges Picquart (1854-1918), heeft zich sterk gemaakt ten gunste van Dreyfus. Hij was degene, die in 1896, in zijn functie van hoofd van de Franse Militaire Inlichtingendienst, ontdekte dat het memorandum waarop Deyfus was veroordeeld, van iemand anders was. Ondanks het feit dat van hogerhand druk op hem werd uitgeoefend de zaak te laten rusten, deed hij dat juist niet.
Evenals Picquart was Stock op geen enkele manier gelieerd aan Dreyfus, en evenmin was hij extra gealarmeerd omdat hij zelf een Jood was, maar hij was simpelweg geïnteresseerd in de waarheid, en voelde zich persoonlijk gekwetst door het onrecht dat Dreyfus was aangedaan. Daarom zag hij zich genoodzaakt actie te ondernemen: na inmiddels 129 boeken te hebben gepubliceerd, stelde hij zijn uitgeverij beschikbaar voor de ondersteuning van de zaak die hem zozeer ter harte ging.
Het boek werd door de nazaten van de auteur — Éditions Stock te Parijs — in 1994 opnieuw gepubliceerd (ISBN 2-234-04277-1).