Gevarieerde ‘breaking news’ uit mijn bescheiden literaire fin-de-siècle-omniversum.
-Ik (her)las zomaar eens Willem Paaps Vincent Haman (1898), en ik kan niet anders zeggen dat ik dit een van de beste Nederlandse romans van rond 1900 vind. (Welke de andere zijn, daar kom ik nog wel eens over te schrijven.) Het is meer dan zomaar een sleutelroman, want een volwaardig, levendig, overtuigend werk. Het beste bewijs daarvoor is, zoals Paap, via Ter Braak, zelf stelt in het voorwoord bij de tweede druk ‘dat wij, die ons nog slechts vaag interesseren voor de gebeurtenissen van die dagen, Paap’s personages herkennen als levende wezens! Men herdrukt deze roman niet als litterair-historisch document (of liever: als zodanig pas op de tweede plaats), maar als boek voor de lezer’. Helemaal mee eens. Niet voor niets is deze roman van de wat vermaledijde Paap tot ver na de oorlog nog herdrukt. Een aanrader dus.
– Ook lazen wij eindelijk, na vele pogingen verspreid over zeker een tiental jaren, aandachtig enige verhalen uit Arij Prins’ door Huysmans en Poe beïnvloedde, bekende, maar weing gelezen bundel Een koning (1897). Het is zeker niet voor iedereen, maar het heeft een fijne bijzondere nerveuze bekoring als je in de juiste stemming bent om er even rustig voor te gaan zitten. Zoals Jolles in De Kroniek van januari 1898 schreef: ‘Want men moet Prins niet lezen. Schuif hem voor mijn part als opium, droom hem als onverjaagbare ficties uit narcotischen slaap, staar hem aan met gloeiend berande oogen als de meerdan-werkelijkheid-strakte van een verschijning, hoor hem als een van den vuurgod aangeblazene de sissende bliksem-stemmen hoort, voel hem fyziek als de klamme rillingen bij naderend onweer, proef hem als den dorstig prikkelenden nasmaak van een koortsnacht, maar onderwerp u voor alles aan die groote zichtbaarmakende kracht, en zie hem.’
– Aanwinsten die hier binnenkwamen en waarover binnenkort meer: Frans Netscher, Uit ons parlement (1890), Gerard Slothouwer, De familie Hendriks (1888, nog gezocht: Uit de groote stad, 1893), August P. van Groeningen, Volledig Werk en F. Pessoa, Het uur van de duivel (geschreven 1902-1905).
-Bij uitgeverij De Geus verscheen onlangs een vertaling van Knut Hamsun: Mysteriën (1892). Ik heb het nog niet gelezen, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik gemengde gevoelens heb jegens het werk van Hamsun. Pan vond ik bijvoorbeeld prachtig, het beroemde Honger heb ik niet geheel uitgelezen. Later allicht meer hierover.