Een bijzonder fraai boekje kwam hier ten burele ter bespreking binnen, namelijk Brieven uit Veere van Nescio. De uitgave van Van Oorschot valt niet toevallig samen met de aanstaande boekenweek, die een ander werk van deze schrijver als motto heeft gekozen. Fraai is het boekje alleen al door de vormgeving. Het gebeurt niet vaak dat grote uitgevers zich wagen aan zulke subtiele pareltjes; ik bladerde direct na ontvangst naar het colofon om te kijken of het misschien om een beperkte editie ging. Het formaat is oblong, en de verfijnde druk en het lettertype doen sterk denken aan de bibliofiele Rosbeek-uitgave van Frans Erens’ Dansen en Rhytmen uit 1989. Evenals laatstgenoemde is Brieven uit Veere rijkelijk geïllustreerd met mooie prenten.
Dat wat betreft het uiterlijk en de vormgeving, die door mij doorgaans even belangrijk worden geacht als de inhoud. Welnu, de inhoud van dit boekje is óók om direct te verslinden. Afgedrukt zijn een paar tot nog toe in het familiearchief verstopt gebleven brieven die Nescio in 1908 vanuit Veere schreef aan zijn vrouw Agaat Tiket. De verzorgster van het boekje, Lieneke Frerichs, opent haar nawoord dan ook terecht met de vraag wie ooit zulke brieven heeft ontvangen als de twee die hiervoor zijn afgedrukt. Niet velen denk ik, en er zullen, zeker in de Nederlandse letteren van rond 1900, weinig schrijversbrieven zijn die zo dicht in de buurt komen van het literaire werk zelf. De brieven geven ook nog antwoord op de eeuwige vraag ‘wie, waar en wat was de Uitvreter?’ Voor alle details verwijs ik naar het prettig geschreven en informatieve nawoord.
Aangezien ondergetekende hier is aangenomen om zijn licht te laten schijnen over de decadente literatuur van het fin de siècle zullen we dit boekje ook nog even in deze context beschouwen. Daar komen we echter niet ver mee. En dat is voor de goede, gezonde orde ook helemaal niet erg. Sporen van décadence zijn, voor zover ik ermee vertrouwd ben, niet te vinden in het werk van Nescio. Natuurlijk was hij gewoon een kind van zijn tijd; zo had hij bijvoorbeeld aan het begin van de twintigste eeuw met een aantal vrienden in buurt van Huizen de idealistische kolonie ‘Tames’ opgericht, in navolging van Frederik van Eedens ‘Walden’. Maar Nescio’s literaire universum overschrijdt bovenal de grenzen van zijn eigen tijd en ruimte. Vergeef mij deze ongebruikelijk monumentale woorden, maar Nescio is een van de allergrootsten, en dat blijkt wederom uit dit boekje. We zijn benieuwd of we in de nabije toekomst nog meer van zulke prachtige uitgaven kunnen verwachten.
Nescio, Brieven uit Veere (2010). Bezorging en nawoord door Lienke Frerichs. Uitgeverij Van Oorschot, 48 pagina’s, met illustraties, 15 euro, ISBN 9789028240827