Edmond De Goncourt schreef op 3 december 1893 in zijn Dagboek: ‘Bij [uitgeverij] Plon zei iemand een dezer dagen dat de opkomst van de fiets een eind zou maken aan de verkoop van boeken, in de eerste plaats vanwege de prijs van het trapkarretje, en vervolgens vanwege de tijd die het wielrijden de mensen kost, waardoor ze niets meer overhouden om te lezen.’
Nu, 120 jaar later, is dat echter nog steeds maar niet het geval — met die décadence de lecture blijkt het wel mee te vallen. Ook Couperus’ voorspelling dat er rond 2010 geen romans meer zouden worden geschreven is nog steeds niet uitgekomen. Wél, en dat is een feit, heeft de huidige uitgever het zwaarder dan ooit: Sanoma, lezen wij in de ochtendkrant, knikkert vrijwel alles en iedereen eruit. Die flutbladen zullen we niet zo snel missen, maar tekenend is het wel.
Gelukkig zijn er dappere zielen die desondanks gewoon boekjes blijven uitgeven. En dat niet alleen, ook nog eens moeilijke boeken, met kunst- en literatuurhistorische onderwerpen! Vrij nieuw op dat vlak is de eerder dit jaar gestarte Prominentreeks. Ik had de eer onlangs een aan het fin de siècle gerelateerd deel in deze reeks te mogen verzorgen. U begrijpt dus wel dat een volstrekt objectieve beoordeling van een en ander een beetje lastig is. Dan gooi ik bij dezen die pretentie uit het raam om vol enthousiasme het zojuist verschenen nieuwe deel in deze Prominentreeks aan te kondigen: een heruitgave van de sleutelroman Hofstad van Joh. W. Broedelet!
Hoe verzin je het? Een schrijver van rond 1900 die niemand kent, nooit echt succes had; een boek in ‘oud Nederlands’, een boek dat gaat over ‘moeilijke’ en ‘vergeten’ schrijvers, kunstschilders en andere ‘elitaire’ mensen: laat Geert W. dat maar niet horen, dan wordt meteen die niet-ontvangen subsidie ingetrokken. De uitgever trekt zich daar gelukkig niks van aan en alsof het nog steeds de gouden jaren zeventig zijn, toen alle Tachtigers en Drabbe, Maarten Maartens, Lorrain en Mirbeau met een grote vanzelfsprekendheid werden herdrukt lezen wij:
Toen in 1909 Hofstad verscheen, had deze satirische sleutelroman dadelijk een ‘schandaalsucces’. Wie gingen er schuil achter de pseudoniemen van de Haagse adellijke families en hun omgeving die er hier van langs kregen? Het ‘klein Parijs’ zoals een tijdgenoot Den Haag noemde, kreeg in deze roman trekken van bederf en van moreel verval, maar ook van avontuur. De schijnwereld van luxe, vertier en losbandigheid had een grote aantrekkingskracht op gelukzoekers, leeghoofden, luxepaarden en nietsnutten. Wat in de Residentie in die dagen gonsde aan roddel en geruchten stond nu op papier. Het boek ging dan ook van hand tot hand en vestigde de naam van de schrijver als satiricus. Ook geziene persoonlijkheden in het Haagse culturele circuit van die tijd zoals Louis Couperus, Hendrik Willem Mesdag, Hélène Swarth, Frits Lapidoth en Henri Borel moesten het ontgelden. Broedelet nam geen blad voor de mond en daardoor bood de roman een scherpe karikatuur van een samenleving in het Haagje van vlak na de eeuwwisseling, waarin ‘iedereen iedereen nog kende’.
Uit het omvangrijke oeuvre van Johan Wouter Broedelet (1877-1946) heeft alleen deze roman naamsbekendheid behouden. De originele uitgave is praktisch onvindbaar en bovendien voor de hedendaagse lezer te wijdlopig. Daarom is gekozen voor een verkorte heruitgave met een verhelderende en onontbeerlijke inleiding. Broedelets eigenzinnige en levendige stijl is gehandhaafd. Door samenvattende verbindende teksten blijft de loop van het verhaal intact. Op deze wijze wordt recht gedaan aan het werk van de auteur maar ontstaat ook een handzaam geheel.
De uitgave is verzorgd door Frans van der Linden, die eerder voor Prominent De herinneringen van een oude vader verzorgde. Dat was een keurig verzorgde uitgave, maar in de uitvoerige inleiding van Hofstad, die volgt op een mooi avant-propos van Broedelets kleinzoon Remco Campert, overtreft hij zichzelf. Nu wil het toeval dat ik sinds ik meen 2003 mij bij tijd en wijle heb beziggehouden met Hofstad en Broedelet, maar een foto van degene die model stond voor de kapper van Louis Poepjes (=Couperus) heb ik nooit mogen vinden. En dat Henri van Booven, die in 1909 ook aan een Haagse sleutelroman werkte (daarover in de nabije toekomst meer), Hofstad maar niks vond (jalousie de métier?) wist ik bijvoorbeeld ook niet. Ook sluit deze uitgave vanwege het optreden in de roman van Hedrik Willem Mesdag nauw aan bij mijn onderzoek naar kunstenaarsromans. Genoeg reden voor een feestje dus; Broedelet schreef immers ook nog de roman Feest (1902). Et voilà!
UITNODIGING BOEKPRESENTATIE
De uitgever van de PROMINENT-reeks, rond1900.nl en het Haags Historisch Museum nodigen u uit voor de feestelijke presentatie van de heruitgave van Hofstad van Johan Wouter Broedelet op donderdag 7 november a.s.
15.00 uur: Ontvangst. Daarna: welkomstwoord door Lex van Tilborg (Haags Historisch Museum) en Cok de Zwart, korte inleiding over het boek door Frans van der Linden, gevolgd door de aanbieding van het eerste exemplaar door Frans van der Linden aan Siebrand Weitenberg (voorzitter van Pulchri Studio)
Vanaf 16.00 uur: Drankje en gelegenheid om het boek te kopen en de tentoonstelling Den Haag rond 1900 – In het licht van het Vredespaleis te bezoeken
R.s.v.p vóór 4 november o.v.v. ‘aanmelding’ via cldezwart@euronet.nl
Het Haags Historisch Museum bevindt zich aan de Korte Vijverberg 7 in Den Haag.
Tot dan!
Hofstad van Joh. W. Broedelet (ISBN 9789079272358, 160 pp, € 19,95) is het zevende deel van de PROMINENT-reeks, die onder redactie staat van Wim Hazeu en Cok de Zwart. De uitgave is te bestellen via www.uitgeverijtiem.nl en de boekhandel.