Ik herlas zowaar Psyche van Louis Couperus. Ik kan me niet herinneren wanneer ik daar voor het laatst doorheen kwam, vermoedelijk toen ik een jaar of twintig was en adolescenterig dweepte met dat soort literatuur. En hoewel ik door heel veel van Couperus (eigenlijk het deel dat begint met dat verschrikkelijke Berg van licht) écht niet meer heen kom nu, vond ik Psyche toch wel grote schattige campy talige lol. Moet bij het woord Psyche ook altijd denken aan de knaller van The Monsters, die ik in dezelfde jaren leerde kennen. Ja, rond1900-opa wordt oud en terugkijkerig. Dat is ook waarom ik dit soort dingen hier alsnog opgooi, je verzamelt nogal wat details in 25+ jaar met de materie bezig zijn.
Ik herlas het omdat ik toevallig voor paar euro een mooi exemplaar vond van de uitgave met de bekende Toorop-band. Daardoor moest ik weer denken aan de illustraties die Otto Verhagen maakte voor Psyche. Kent u die? Vermoedelijk niet. Was nog eens voornemens deze en ander werk van Verhagen te exposeren in het Louis Couperus Museum maar gingen niet op mijn voorstel in dacht ik en ik heb het er maar bij gelaten. Doen we het zo. Ik heb helaas enkel meer dan tien jaar geleden zelfgenomen lage resolutie-foto’s en digitaal zijn ze niet beschikbaar op de sites van het Rijksmuseum Amsterdam en de Fundatie, waar ze op één na vandaan komen.
1.Psyche. Ets, circa 1925. 14 x 8 cm. Collectie S. Bink.
*Dit heb ik hier wel eens afgebeeld en het is ook de enige Psyche-illustratie die Verhagen verspreidde, want een ets dus. Ik meen in zo’n 25 exemplaren gedrukt. Bij mijn weten heeft Verhagen zijn écht heel knappe De Nerée-/Beardsley-esque werk uit de jaren 1910, begin 1920s, nooit geëxposeerd (op die inzending voor de Couperus-prijsvraag na). Hoewel hij als exlibris-ontwerper en kinderboekillustrator geen onbekende is, lijkt hij dit deel van zijn oeuvre grotendeels voor zich te hebben gehouden. Ik kocht deze ets overigens rond 2003 op markplaats of all places. Vermoedelijk kwam het uit de nalatenschap van Verhagens zoon Otto Verhagen jr, ook kunstenaar, die in dat jaar overleed. Vermoedelijk kwam toen ook die tweede druk van Psyche op de markt waarin Verhagen een exemplaar van deze ets alsmede enkele foto’s van zijn andere Psyche-tekeningen in liet binden. Waar die tekeningen zich fysiek bevinden nu weet ik niet.
2. Ontwerp voor deze ets. Circa 1913. Museum de Fundatie.
*Het ontwerp is van veel eerder en Verhagen heeft het veel later als ets laten drukken.
3. Psyche op vleugels van de Chimera. 1915. Inkt op papier. Rijksmuseum.
*De afmeting weet ik niet precies, maar ik meen me te herinneren dat deze en de navolgende allemaal op bladen van circa 50 x 40 gemaakt waren. Iets groter dus dan die van zijn grote held De Nerée, die meestal op circa 30 x 20 werkte. Verhagen bezat overigens diverse werken van De Nerée al in deze jaren, waaronder een van de Extaze-tekeningen en De Nerée’s variant op Beardsley’s Salomé. Zie daar verder over mijn artikel over Beardsley in Nederland (Jaarboek Rhytmus, 2012).
4. ‘Berouw’, 1915. Zelfde techniek en afmeting. Museum de Fundatie.
*Ik weet niet meer of deze getiteld was maar mij lijkt het ook een Psyche-tekening: zie onderstaande tekening 6 waarop Psyche in plaats van vleugeltjes ook een zwarte cape draagt. Links is dan de rots waar het kasteel op staat. Het zwart kan ook verwijzen naar de scene waarin de koning overlijd en iedereen en alles in het zwart gaat.
5. ‘Jong meisje bij kasteel’. 1917. Idem techniek. Rijksmuseum.
*Lijkt me ook Psyche, immers de ‘Prinses van de Naaktheid.’
6. ‘Psyche: boetedoening’. 1919. Rijksmuseum.
*Ik weet niet precies wat hier verbeeld wordt, maar mooi werk is het wel. Tuurlijk, de boter is gans gehaald bij De Nerée en Beardsley, tot in welk detail dan ook toe, maar Verhagen kon écht goed tekenen. Soms nog wel beter dan De Nerée, denk ik soms. Er moeten dus nog meer Psyche-tekeningen van hem zijn, zie de illustraties in het boek in voorgaande catawiki-link. Misschien wil de huidige eigenaar (het is in de laatste 15 jaar een paar keer van eigenaar verwisseld meen ik) de foto’s voor ons inscannen? En wie weet duiken ze nog eens op.
