Huysmans’ ‘Parisian Sketches’ (en andere aanwinsten)

Via een welbekende online ‘boekwinkel’ kwam hier bovengenoemde, niet lang geleden verschenen Huysmans binnen. Het betreft de eerste Engelse vertaling van de in 1880 (vermeerderde uitgave 1886) verschenen Croquis Parisiens. Uit inspectie van mijn ondertussen flinke rij Huysmansen bleek dat ik deze nog niet had. Vreemd, want het blijkt een van zijn beste en interessantste titels te zijn.

Eindelijk weer eens een nieuwe Huysmans-leeservaring! Na vorig jaar gestrand te zijn in La Cathedrale (1898) was ik even licht wanhopig wat nu van hem te lezen. In zijn meer naturalistische werk had ik even geen zin. Natuurlijk kan men altijd zijn absolute meesterwerk En Route (1895) herlezen, maar een mens wil ook wel eens wat nieuws. Welnu, deze schetsen zijn bevredigende lectuur! Zij hangen tussen het naturalistische en decadente werk in. Heel letterlijk blijkt dat uit de volgorde van de opgenomen schetsen. Deze beginnen met Parijse schetsen (Folie-Bergère, La Bièvre etc.) en eindigen met door Redon geïnspireerde nachtmerrie-achtige fantasieën die anticiperen op A Rebours (1884). Nu zijn ‘schetsen’ vaak niet het meest opwindende literaire genre (zie Van Looy, Van Deyssel en vele andere Nederlanders uit de tijd), maar niet bij Huysmans.

Ik denk dat dat in de eerste plaats is te verklaren door de narratieve structuur en de focalisator, om enkele deftige termen uit de ooit door mij gestudeerde literatuurwetenschap te gebruiken. Zijn de genoemde Nederlandse schetsen op de lange duur vermoeiend, omdat ze blijven steken in oppervlakkige observaties, bij Huysmans is er immer sprake van een reflecterend subject dat de lezer meer bij het geheel betrekt. Niet voor niets citeert Walter Benjamin in The Arcades Project (‘his kaleidoscopic sourcebook to the city he called “the capital of the nineteenth century”‘, volgens het voorwoord van deze uitgave) uitvoerig uit de Croquis Parisiens: ‘Huysmans was one of the great nineteenth century writers on Paris, and Parisien Sketches, with its stunning evocations of the city’s streets, its people, its sights and smells, is a literary tour-de-force inspired by the capital in which he was born and in which he lived almost the whole of his life.’ (idem). Zo is het. Mooiste zin uit het boek: ‘Imagination is decidedly a very good thing: it allows you to credit people with ideas even more stupid than those the undoubtly already have.’ (p. 33). Kopen en lezen dus!

– Bij dezelfde boekwinkel kochten we een Dedalus-uitgave die al langer uit is, maar helaas nog ontbrak in de uitvoerige collectie uitgaven (overigens zoek ik onder andere nog: Les Diaboliques en L’Innocente van deze prachtuitgeverij): het eerste Dedalus book of decadence. Tekstueel bevat het niet heel veel nieuws, daar het uitsluitend uit Franse (Lorrain, Rachilde, Mendes etc.) en Engelse (Wilde, Davidson, V. Lee etc.) peurt. Wél bevat het het knalverhaal The Other Side van Count Eric Stenbock. Zoals u wellicht weet is werk van Stenbock zo goed als niet te vinden en ben ik blij met elke letter die ik van hem te pakken kan krijgen. Er schijnt echter een Volledig Werk in de maak te zijn, zo is mij verteld door een zeer vertrouwde bron, maar helaas ben ik vergeten bij welke uitgeverij dat zou verschijnen.
Ook heeft de uitgave een uitstekend voorwoord van meer dan 80 pagina’s door Brian Stableford. Zeer lezenswaardig. Ik citeer hier graag een van zijn diverse uitspraken over het zogenaamde Engelse decadentisme, die aansluiten bij mijn bespreking van Martin Koomens boek over dit onderwerp: ‘The only possible conclusion which the modern commentator can come to, in looking back at the English Decadents, is that they simply were not nearly decadent enough. Though they wrote horror stories and stories fearful of a far future decline into comfortable impuissance, modesty forbade them seeing anything horrible enough to awaken them or their readers to the historical peril in which the actually stood.’ (p. 65)

– Een volgende aanwinst betreft een werkje van een schrijver wiens werk je (ik in ieder geval) nooit en te nimmer in (originele) uitgaven op de Nederlandse boekenmarkt aantreft, namelijk: Jean Lorrains Helie. Garcon d’Hotel (1908). Voor de spotprijs van 3 euro op de vrijdagse boekenmarkt op het Spui. Een mij onbekend, posthuum verschenen werkje van een van Couperus’ lievelingsschrijvers. Helaas is het zodanig fragiel dat het ongelezen de kast in kan. Maar goed, het staat in ieder geval leuk.
(Bij dezelfde koopman lagen trouwens enkele eerste drukken van Couperus uit het bezit van diens laatst levende getuige. In een daarvan lag een kopie van een brief van Couperus, die ik mocht meenemen, uiteraard in de hoop dat deze misschien nog niet helemaal integraal gepubliceerd was. Dat was echter wel het geval. (Zie Frédéric Bastet, Al die verloren paradijzen, p. 140)

– Ten slotte nog voor 1 euro een leuk gebonden winkeldochter: Maeterlincks Le Tresor des Humbles (1894). Carel de Nerée tot Babberich, over wie ik een groot artikel aan het voorbereiden ben, kende diens werk uit het hoofd. Vandaar.